Η τιμιότητα στις συναλλαγές του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καί η φυσική του καλοσύνη τον βοήθησαν να κερδίσει πολύ γρήγορα τήν εκτίμηση του ζακυνθινού λαού. Στο σωματείο τών κρεοπωλών, στο οποίο προμήθευε ο Κολοκοτρώνης τα ζώα που έφερνε από την Πελοπόννησο, υπήρχε και κάποιος που ονομαζόταν Διόγος. Είχε ισχυρή θέση κι αρκετές γνωριμίες. Γι’ αυτόν τον λόγο τον είχαν μυήσει στήν Φιλική Εταιρεία. Ο Διόγος χρωστούσε αρκετά χρήματα στὀν Κολοκοτρώνη. Ο γέρος λόγω τού ότι ήταν συναγωνιστήςτου στον κοινό αγώνα για απελευθέρωση, τὀν διευκόλυνε συνεχώς. Εκείνος όμως, όχι μόνο δεν εξοφλούσε τα παλαιά χρέη, αλλά δημιουργούσε συνεχώς νέα.
Κάποια στιγμή ο Κολοκοτρώνης τού διέκοψε τήν πίστωση. Ο Διόγος εκτόξευσε εναντίον του κάποιες αόριστες απειλές γεμάτες υπαινιγμούς για τήν Εταιρεία. Ακολούθησε έντονη λογομαχία, αλλά ο Διόγος δεν περιορίσθηκε σ’ αυτήν. Επιβιβάσθηκε σε ένα πλοίο και αναχώρησε για τήν Ήπειρο. Ο Διόγος παρουσιάσθηκε στὀν Αλή πασά καἰ του αποκάλυψε τα πάντα σχετικά με τἠν αλυτρωτική συνωμοσία. Επίσης, έκανε καί το εξής προδοτικό. Του παρέδωσε τἰς συμβολικές λέξεις καἰ φράσεις τὠν Φιλικών καθώς καἰ τα συνθηματικά νοήματα. Πρόδωσε επίσης καί τον Αλέξιο Βλαχόπουλο, έμπιστο αξιωματικό του Αλή, ως πράκτορα τής Φιλικής Εταιρείας. Τα άγρυπνα μάτια όμως τἠς Εταιρείας παρακολουθούσαν κάθε κίνησή του αφού μέσα στο ίδιο πλοίο ταξίδεψε κι ένας κατάσκοπος τής Φιλικής. Κι έτσι η οργάνωση αντέδρασε ταχύτατα. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο ειδοποιήθηκαν όλοι οι μυημένοι στήν Ήπειρο να είναι προσεκτικοί στίς κινήσεις τους.
Στήν Aυλή του Αλή πασά που υπήρχαν εταίροι, προσπαθούσαν να παρουσιάσουν τη συνωμοσία ως μύθευμα του Διόγου για να αποσπάσει χρηματική αμοιβή. Ο Αλή όμως δεν πείσθηκε, κάλεσε τόν Βλαχόπουλο καί με έξυπνο τρόπο τού φανέρωσε τα συνθηματικά της Εταιρείας για να ελέγξει τις αντιδράσεις του. Ο Ηπειρώτης αξιωματικός, έχοντας ήδη προειδοποιηθεί, παρέμεινε ψύχραιμος. Παρά τἠν πολύωρη ανάκριση, δεν αποκάλυψε το παραμικρό. Ωστόσο, ο ραδιούργος πασάς ήθελε να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη από αυτήν τἠν υπόθεση. Ετσι. έστειλε επιστολή στὀν σουλτάνο, με την οποία τού εξέθετε όσα είχε μάθει από τόν Διόγο. Εκείνη την εποχή όμως είχε πέσει στή δυσμένεια τής Υψηλής Πύλης, οπότε με την ανακάλυψη καἰ τήν εξάρθρωση τής τεράστιας συνωμοσίας που εξυφαινόταν στούς κόλπους τής Αυτοκρατορίας, θα κέρδιζε τἠν εκτίμηση τής κεντρικής διοίκησης. Όμως, οι σύμβουλοι του θρόνου, Χαλέτ Εφέντης καί Πασόμπεης, οι οποίοι μισούσαν τὀν ανυπότακτο πασά, τὀν διέψευσαν καί τόν απαξίωσαν.
“Τερτίπια τής αλεπούς για να γλυτώσει τον κατατρεγμό”, είπαν, καθησυχάζοντας τον σουλτάνο.
Όσο για τόν Διόγο, είχε τη γνωστή τύχη που επιφύλασσε η Εταιρεία σε κάθε προδότη. Βρέθηκε κατακρεουργημένος σε κάποιο σκοτεινό σοκάκι των Ιωαννίνων.
Νίκος Γιαννόπουλος
Ιστορικός
Ο Ασημάκης Θεοδώρου καταγόταν από τή Ζάτουνα τής Αρκαδίας. Πρἰν τήν Επανάσταση ήταν γραμματικός του Πασίμπεη. Όταν ο Βελή πασάς απομακρύνθηκε από τή διοίκηση τής Πελοποννήσου, πήγε στἠν Αλεξάνδρεια κι από εκεί στἠν Κωνσταντινούπολη, όπου καἰ μυήθηκε στἠ Φιλική Εταιρεία. Αργότερα, ζήτησε από τα εκεί μέλη της Εταιρείας ένα χρηματικό ποσό που δεν τοὐ δόθηκε. Τότε, επέστρεψε στἠν Κωνσταντινούπολη καἰ πρόδωσε στόν Χαλέτ Εφέντη τα μυστικά τής Εταιρείας καί τα σχέδιά της για κατάληψη του οθωμανικού στόλου καί αιχμαλωσία του σουλτάνου. Τα ηγετικά κλιμάκια τἠς Εταιρείας, με τη βοήθεια τἠς Κωνσταντινουπολίτισσας Μαριγώς Ζαραφοπούλα, που ήταν κι η ίδια Φιλικός, έμαθαν για τἠν προδοσία του Θεοδώρου καἰ λεπτομέρειες για το τι ακριβώς έγινε. Στα μέσα Φεβρουαρίου 1821 προσπάθησαν να τόν δολοφονήσουν αλλά απέτυχαν. Ετσι ο αδίστακτος Θεοδώρου συνέχιζε το επαίσχυντο έργο τἠς προδοσίας του, ακόμα καἰ μετά τἠν κήρυξη τἠς Επανάστασης, έχοντας γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνος.
''Έδωσεν εις την τουρκικήν εξουσίαν σχέδια διάφορα, ολεθριότερον των οποίων ήτο η ραδιουργηθείσα ενοχοποίησις πολλών σημαντικών Ελλήνων'', γράφει χαρακτηριστικά ο
Ιωάννης Φιλήμων.
Παρά τἰς πολύτιμες πληροφορίες που τοὐς έδινε όμως, οι Τούρκοι δεν του είχαν εμπιστοσύνη καί τελικά τὀν αποκεφάλισαν το 1822
Ο Δημήτριος Τσολάκογλους ήταν πρόκριτος των Αγράφων στο τέλος του 18ου καἰ στἠν αρχή του 19ου αιώνα κι είχε ισχυρή επιρροή στἠν περιοχή. Η δράση του προκαλούσε τἠ δυσμένεια του Αλή πασά, ο οποίος τὀν κρατούσε όμηρο στα Γιάννενα από το 1817 ως το 1822. Πιθανότατα εκεί μυήθηκε στἠ Φιλική Εταιρεία. Επέστρεψε στα Άγραφα καἰ θέλοντας ξαφνικά να ανακτήσει προνόμια που είχε χάσει, κατέδωσε στὀν Χουρσίτ πασά, ο οποίος πολεμούσε τόν Αλή πασά, τόν αντίζηλό του, Γεώργιο Καβοστεργιόπουλο. Συγκεκριμένα, του αποκάλυψε ότι ο Καβοστεργιόπουλος κι άλλα τρία μέλη τής οικογένειάς του ήταν Φιλικοί. Ο Καβοστεργιόπουλος κι άλλα εννιά μέλη τἠς οικογένειάς του τότε, συλλαμβάνονται από τὀν Χουρσίτ πασά καἰ αποκεφαλίζονται. Τρεις μήνες αργότερα, ο Τσολάκογλους κι ένας από τοὐς γιους του απαγχονίστηκαν στἠ Λάρισα απ' τὀν Χουρσίτ.
Δημήτριος Φωτιάδης
Από το έργο του ''Γεώργιος Καραϊσκάκης''
Τέλος, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ο Κωνσταντίνος Δουσίτσας πρόδωσε στον Μεχμέτ Αλή τον δραστήριο Φιλικό Αντώνιο Πελοπίδα. Κινούμενος από ιδιοτέλεια, ο Μεχμέτ Αλή αγνόησε τα όσα του είπε ο Δουσίτσας, ενώ ο Πελοπίδας φυγαδεύθηκε στἠν Ελλάδα με τἠ βοήθεια του φίλου του, γιατρού Αντώνιου Ψαρρού.
Ιωάννης Φιλήμων
Υπάρχει επίσης ο Καμαρηνός κι ο Γαλάτης. Δεν έχει αποδειχθεί ως σήμερα η προδοσία τους, αλλά οι κίνδυνοι που δημιουργούσαν με τήν αλαζονική, αλλοπρόσαλλη κι ανάρμοστη συμπεριφορά τους κι η ανάγκη να προστατευθούν με κάθε τρόπο τα μυστικά τἠς Φιλικής Εταιρείας οδήγησε τα ηγετικά στελέχη της στἠν απόφαση τής δολοφονίας τους, παρά τἰς αναμφισβήτητες ικανότητές τους.
Γρἀφει η Σοφία Παπά
ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Η Εταιρεία συνίσταται από Έλληνες κι ονομαζόταν Εταιρεία των Φιλικών. Ο σκοπός των μελών αυτής ὀπως γράφει ο Εμμανουήλ Ξάνθος στα Απομνημονεύματά του, ήταν ''να ενεργήσει, ευκαιρίας δοθείσης για τἠν απελευθέρωσιν τἠς πατρίδος''. Η Φιλική Εταιρεία ήταν ''φτιαγμένη'' από ανθρώπους με μόρφωση κι ήταν η σημαντικότερη από τίς μυστικές οργανώσεις που σχηματίστηκαν για τἠν προετοιμασία της Επανάστασης του 1821 κι η πορεία της ήταν εντυπωσιακή. Η αγάπη για τήν Ελλάδα καί το πείσμα τών ανθρώπων αυτών στα 6 χρόνια που ακολούθησαν μέχρι να σημάνει ο ήχος της επανάστασης και η αρχή του αγώνα για την απελευθέρωση είναι άξια θαυμασμού καί συγκίνησης. Σε σχέση με όλες τἰς προηγούμενες μυστικές οργανώσεις καί κινήματα, η Φιλική εταιρεία ξεχώρισε διότι είχε ως σκοπό τήν απελευθέρωση καί όχι μόνο τἠν απόκτηση παιδείας. Οι μικρές εξεγέρσεις της καί οι επαναστάσεις στίς ηγεμονίες προετοίμασαν το κλίμα στόν ελληνικό χώρο για τήν μεγάλη επανάσταση του 1821. Ήταν εκείνη που κατάφερε με βάση ενός συστήματος μυήσεων, καἰ σωστής οργανωτικής δομής να απλώσει το δίκτυό της εκεί όπου υπήρχαν Έλληνες καί να διαδώσει σε όλο τόν οθωμανικό ορίζοντα (κι όχι μόνο) τἠν ΄΄Μεγάλη Ιδέα΄΄ γύρω από τήν δημιουργία ενός ελληνικού ανεξάρτητου Έθνους–κράτους. Ένα ιδεολογικό πλαίσιο που προέβλεπε τἠν κατάλυση τἠς τουρκικής κυριαρχίας καἰ τήν απελευθέρωση όλων τὠν Ελλήνων, ενσωματωμένοι σε ένα νέο χριστιανικό κράτος με πρωτεύουσα τἠν Κωνσταντινούπολη. Καί να σκεφθεί κανείς ότι όλα αυτά τα έλεγαν καί τα αποτολμούσαν με τήν τουρκική σπάθα, κρεμασμένη τότε επάνω στα κεφάλια τους, πού ήταν έτοιμη να χύσει ποταμούς αίματος. Μας άφησαν αδιαμφισβήτητα μία μεγἀλη σημαντική κληρονομιά. Ένας μικρός φόρος τιμής στούς μαχόμενους αυτούς ἠρωες κρίνεται απαραίτητος αφού υπήρξε η κατήχηση ολόκληρου του ελληνισμού. Οπως οι δώδεκα Απόστολοι διακήρυξαν τήν διδασκαλία του Ιησού, έτσι αντιστοίχως κι εκείνοι (δώδεκα στὀν αριθμό επίσης) ανέλαβαν τἠ διάδοση τών ιδεών τής Εταιρείας προετοιμάζοντας το Έθνος για επανάσταση.
