Παύλος Κουντουριώτης

Τα λόγια είναι φτωχά για να περιγράψει κανείς τον ελευθερωτή του Αιγαίου και κυβερνήτη του θρυλικού ''Αβέρωφ''. Όντας γόνος της ένδοξης οικογένειας των Κουντουριώτηδων του '21 δεν γεύτηκε ποτέ το πικρό ποτήρι της ήττας από τους ''εχθρούς του γένους'' όπως χαρακτήριζε τους Τούρκους.Το 1919 δέχτηκε τα ανώτατο πολιτικό αξίωμα, αυτό του Προέδρου της Δημοκρατίας, παραιτήθηκε όμως τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους μετά την δεύτερη απόπειρα δολοφονίας του γεμάτος πίκρα και στεναχώρια.Η καρδιά του έπαψε να χτυπά στο Παλαιό Φάληρο στις 22 Αυγούστου του 1935 και ο ίδιος τάφηκε ''στο μέρος όπου φυσούν όλοι οι αέρηδες'', στην γλυκιά του Ύδρα.Η ψυχή του όμως θα ζη για πάντα σε κάθε κανόνι του Πολεμικού Ναυτικού μας και σε κάθε τορπίλη. Θα ζη σε κάθε βότσαλο του Αιγαίου, σε κάθε νησί και βραχονησίδα και σε κάθε αφρισμένο κύμα του βαθυγάλαζου πελάγους.Στις 22 Αυγούστου του 1935 τα μάτια του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη κλείνουν για πάντα.

Η διαθήκη του Παύλου Κουντουριώτη όπως ο ίδιος της έγραψε:

«Ἔζησα πιστός εἰς τήν Χριστιανικήν Θρησκείαν καί εἰς τήν Ἀνατολικήν Ὀρθόδοξον Ἑλληνικήν Ἐκκλησίαν. Ἠγάπησα δι’ ὅλης τῆς ψυχῆς μου τήν Πατρίδα μου. Κατά τό μέτρον τῶν δυνά- μεών μου καί τῇ βοηθείᾳ τοῦ Θεοῦ ἐξετέλεσα τό καθῆκον μου. Ἀτενίζω ἤρεμος τήν κρίσιν τῆς ἱστορίας ... Ὅλη μου ἡ στοργή ἀνήκει εἰς τήν Ὕδραν, ὅλη μου ἡ ψυχή εὔχεται πρός τόν Θεόν διαπύρως νά φυλάττει τήν Ἑλλάδα.

Ἐν Ἀθήναις 15 Νοεμβρίου 1926

Παῦλος Κουντουριώτης

Ο μύθος του Ερυσίχθονα

Ο Ερυσίχθων, νέος, ωραίος, δυνατός, πλούσιος και επιτυχημένος, διατάζει τους δούλους του να κόψουν τα δέντρα του άλσους, που είχαν αφιερώσει οι Πελασγοί στη Θεά Δήμητρα,

για να χτίσει εκεί παλάτι. Ο Ερυσίχθων βλασφημεί κόβοντας το ιερό δέντρο της Θεάς Δήμητρας, τη Λεύκα. Η Δήμητρα θυμώνει και βρίσκει την Πείνα.Της λέει να πάει να βρει τον Ερυσίχθονα και να του δώσει ένα φιλί στο στόμα. Η Πείνα πηγαίνει.Tον βρίσκει να κοιμάται.Του δίνει το φιλί και χάνεται. Εκείνος ξυπνάει κι αισθάνεται λιγούρα.Πεινάει. Τρώει. Πεινάει κι άλλο. Ξανατρώει.

Πεινάει. Πεινάει ακατάσχετα. Αφού έφαγε ότι φαγώσιμο υπήρχε,

αρχίζει να τρώει ότι βρίσκει μπροστά του.Τρώει τα ζώα του, τρώει τη γυναίκα του, τρώει τα ξύλα του σπιτιού του.Τρώει τα πάντα. Μέχρι που πια, δεν υπάρχει τίποτα γύρω του

και στη μέση της ερημιάς, αγριεμένος τρώει τις σάρκες του.

Έρυσις σημαίνει πληγή και χθών σημαίνει γη,δηλαδή Ερυσίχθων μπορεί να σημαίνει και πληγή της γης.Αυτή η ρίζα του Ερυσίχθονα, το αδυσώπητο ''Εγώ'', που επισημάνθηκε επίμονα και με πολλές παραλλαγές από τους Αρχαίους Έλληνες

(Προκρούστης, Θυέστης, Ατρέας, Οιδίπους), στις μέρες μας έχει θεριέψει και νομιμοποιηθεί. Ατομισμός, υπερκαταναλωτισμός,

ανταγωνισμός, παγκοσμιοποίησις της εξουσίας. Αυτές είναι οι αξίες μας σήμερα, αυτές προβάλλονται και επιβάλλονται

από τα Marketing, τα Advertising, τα Μ.Μ.Ε, την κάθε υπερδύναμη. Σε αυτές σκοτωνόμαστε να ανταποκριθούμε και σαν τον Ερυσίχθονα τρώμε τις σάρκες μας και βλαστημάμε τη ζωή μας.

Αλέξης Δαμιανός

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ - Ο ΚΟΣΜΟΚΑΛΟΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ- Ο ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΣΚΛΑΒΩΝ

Ιερομόναχος, ιερομάρτυρας, ισαπόστολος και εθνεγέρτης. Υπήρξε η πλέον δραστήρια και επιβλητική φυσιογνωμία του νεοελληνικού Μαρτυρολογίου. Η μνήμη του παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα.Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Κώνστας και γεννήθηκε στο Μεγάλο Δέντρο της Αιτωλίας το 1714 από γονείς θεοσεβούμενους.Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο ιεροδιδασκαλείο του Γεράσιμου Λύτσικα στη Σιγδίτσα Φωκίδας και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στη Μονή της Αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά των Αγράφων.Μόλις τελείωσε το σχολείο δούλεψε ως δάσκαλος στην ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας και μόλις ιδρύθηκε η Αθωνιάδα Σχολή στο Άγιο Όρος ήταν από τους πρώτους σπουδαστές της.Παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, με δασκάλους τον Παναγιώτη Παλαμά, τον Ευγένιο Βούλγαρη και το Νικόλαο Τζαρτζούλη και μελέτησε σε βάθος την Αγία Γραφή και το έργο των Πατέρων της Εκκλησίας. Το 1759 ενδύθηκε το μοναχικό σχήμα στη Μονή του Αγίου Φιλοθέου κι έλαβε το όνομα Κοσμάς. Μετ’ ολίγον χειροτονήθηκε ιερέας.Τον επόμενο χρόνο, με την προτροπή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σωφρονίου Β’, ο οποίος είχε εκτιμήσει τις αρετές και το δυναμικό του χαρακτήρα, ξεκίνησε το ιεραποστολικό του έργο στο υπόδουλο έθνος, το οποίο συνέχισε αδιάλειπτα για είκοσι χρόνια και επισφράγισε με το μαρτύριό του. Ο πατρο-Κοσμάς πραγματοποίησε τέσσερις μεγάλες περιοδείες σε διάφορες περιοχές του Ελληνισμού, από την Κωνσταντινούπολη ως την Πελοπόννησο και από τα νησιά του Αιγαίου ως την Αλβανία. Κήρυττε το λόγο του Θεού σε γλώσσα απλή και κατανοητή, ενώ παράλληλα ενίσχυε το φρόνημα του υπόδουλου γένους στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Ευγένιο Βούλγαρη.Απ’ όπου περνούσε πλήθος πιστών «ραγιάδων» τον άκουγε με πολλή προσοχή. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε κάποτε στην ομιλία του σ’ ένα χωριό:

''Ήρθα στο χωριό σας να σας κηρύξω τον λόγο του Θεού. Δίκαιο, λοιπόν, είναι να με πληρώσετε για τον κόπο μου. Όχι, όμως, με χρήματα, γιατί τι να τα κάνω; Η πληρωμή μου είναι να βάλετε τα λόγια του Θεού στην καρδιά σας για να κερδίσετε την αιώνια ζωή''.

Ο φλογερός ιερωμένος προέτρεπε να ιδρύουν σχολεία και εκκλησίες, γιατί θεωρούσε το σχολείο θεμέλιο για τη θρησκευτική και ηθική αναγέννηση των Ελλήνων.«Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώρα σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια» έλεγε.Προέτρεπε να μαθαίνουν στα παιδιά τους Ελληνικά, γιατί «και η εκκλησία μας είναι εις την Ελληνικήν». Από επιστολή του προς τον αδελφόν του Χρύσανθο πληροφορούμαστε ότι ίδρυσε 10 ελληνικά σχολεία της αρχαίας ελληνικής διαλέκτου και 200 δημοτικά σχολεία..Ὅταν ἔκαμεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνδρα έλεγε, ἔλαβεν ὁ πανάγαθος μίαν πλευρὰν ἀπ᾿ αὐτὸν καὶ ἔκαμε τὴν γυναίκα, καὶ τοῦ τὴν ἔδωκε διὰ σύντροφον. Ἴσια τὴν ἔκαμεν ὁ Θεὸς τὴν γυναίκα μὲ τὸν ἄνδρα, ὄχι κατωτέρα. Ἐδῶ πῶς τὰς ἔχετε τὰς γυναῖκας; -Διὰ κατωτέρας. -Ἀνίσως, ἀδελφοί μου, καὶ θέλετε νὰ εἶσθε καλύτεροι οἱ ἄνδρες ἀπὸ τὰς γυναῖκας, πρέπει νὰ κάμνετε καὶ ἔργα καλύτερα ἀπὸ αὐτάς·Εἴμεθα ἄνδρες καὶ κάμνομεν χειρότερα.Τον χαρακτήρα του κηρύγματός του δείχνουν οι «Διδαχές» του, όσες διασώθηκαν από τους μαθητές του, οι οποίοι τον ακολουθούσαν στις διάφορες περιοδείες του και κρατούσαν σημειώσεις. Ο Κοσμάς είναι γνωστός στις μέρες μας και για τις προφητείες του.Από τις πολλές προφητείες του, που διασώζονται, άλλες αναφέρονται στην απελευθέρωση του Γένους, άλλες στο μέλλον προσώπων και πόλεων, άλλες στο μέλλον της ανθρωπότητας και άλλες στις καταπληκτικές εφευρέσεις της επιστήμης.Η κορυφαία μορφή του που έζησε στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς,  (1714-1779).ξεπετάχθηκε μέσα από τα σπλάγχνα του Ελληνικού λαού, την κατάλληλη στιγμή, με γονιμοποιημένη τη σκέψη από το ασκητικό ιδεώδες της Ορθοδοξίας.Η φλογερή και καυτερή γλώσσα του Κοσμά, ενώ συγκινούσε και συγκλόνιζε τα πλήθη, απεναντίας στούς πλουσίους και τούς άρχοντες που κατέκρινε, δεν άρεσε.Ωστόσο μιλώντας την απλή γλώσσα του λαού, που χειριζόταν θαυμάσια, συμβούλευε την αγάπη, την ομόνοια, την αφιλοκέρδεια, την παύση της κερδοσκοπίας των εμπόρων και των πλουσίων και προ πάντων στηλίτευε τούς εξισλαμισμούς."Τούς αγρίους ημέρευε, τούς ληστάς κατεπράϋνε, τούς ανελεήμονας έδειχνε ελεήμονας, τούς ανευλαβείς ευλαβείς, τούς αμαθείς εμαθήτευε"

Η συνάντηση Αγίου Κοσμά - Αλή Πασά

Η συνάντηση των δύο ανδρών μαρτυρείται στο Τε­πε­λένι. Εκεί, όταν κάποιοι κινήθηκαν απειλητικά εναντίον του Αγίου διαλύοντας τη σύναξή του, εκείνος κα­τέ­φυγε στο αρχοντικό της Χάμκως, μητέρας του Αλή, η οποία τον προ­στάτεψε. Την ώρα του βραδινού φαγητού ο διορα­τι­κός επισκέπτης είπε στο νεαρό Τουρκαλβανό:«Θα γίνης μεγά­λος άν­θρω­πος· θα κυριεύ­σης όλη την Αρβα­νι­τιά· θα υπο­τά­ξης την Πρέ­βε­ζα, την Πάρ­­γα, το Σούλι, το Δέλβινο, το Γαρ­δί­κι και αυτό το τάχτι του Κουρτ Πα­σά. Θα αφήσης μεγάλο όνομα εις την Οι­κουμένην»Και πρόσθεσε: «Αυτή είναι η θέλησις της Θείας Προνοίας. Ενθυ­μήσου όμως σε όλη τη διάρκεια της εξουσίας σου να αγαπάς τους Χριστια­νούς, αν θέλης να μείνη η εξουσία εις τους διαδόχους σου». Την άλλη μέ­ρα το πρωί ο παρορμητικός νεαρός ρώτησε τον άγιο, αν θα πάει στην Κωνσταντινού­πο­λη. Τότε ο προορατικός ιερομόναχος απάντησε: «Και στην Πόλιν θα πας, μα με κόκκινα γένεια!».Ο Αλής δεν πρόλαβε να διευ­κρι­νίσει, τι σή­μαινε η τε­λευ­ταία φράση. Όμως, εντυπωσιασμένος στην πορεία της ζωής του από την επα­λή­θευση των προρ­ρήσεων αλλά και την ανάμνηση της εμπνευσμένης δι­δα­χής του α­γί­ου, τον τίμησε υπερβαλλόντως. Όταν κατέλαβε το Μπε­ρά­τι, έδωσε εντο­λή στον Μη­­­τροπολίτη Βελεγρά­δων Ιωάσαφ να κάνει ανα­κο­μι­δή του λει­ψάνου του ­Αγίου και να κτισθεί ναός και μοναστήρι στο όνομά του. Με ε­πι­­στο­λές και φιρμά­νια προέτρεψε τους προεστούς και τους κα­τοί­κους της ευ­ρύ­τερης περιοχής να προ­σφέ­ρουν για την αποπεράτωση του μονα­στη­ριού, το οποίο ενί­σχυσε οικονο­μι­κά και ο ίδιος.Στη συνέχεια ο Αλή Πασάς εγκαινίασε την εκκλησία και όρισε τριή­μερη εμπορική πανήγυρη στο Κολικόντασι στις 23, 24 και 25 Αυ­γού­στου. Παράλληλα οργάνωσε μεγαλοπρεπή λιτανεία της κά­ρας και των λειψάνων του στα Γιάννενα με τη συμμετοχή του χριστια­νι­κού κλήρου και του λαού, αλλά και πολλών τούρκων. ΄Ηδη από το 1815 καθιερώθηκε η εορτή του αγίου «δια βεζυρικής διαταγής».Ελεγε χαρακτηριστικά: «Τούτο το κα­λό­γερο, ωρέ, ήταν αληθινό προφήτη. Ήρθε σπίτι μου, στο Τεπελένι, και με ευκή­θηκε, ωρέ, και μου είπε όλα όσα έκαμα, σαν να τα είχε γραμ­μέ­να στο κι­τάπι!».Όταν κάποιος φανατικός μουσουλμάνος ειρωνεύτηκε τον Αλή Πα­σά, διότι τιμούσε τον άγιο Κοσμά, εκείνος απάντησε: «Φέρετέ μου ένα μου­σουλμάνο, σαν κι αυτόν τον χριστιανό και να του φιλήσω τα πόδια». Μερικά χρόνια αργότερον, όταν ο Αλή πασάς εσχεδίαζε την εναντίον του Σουλτάνου ανταρσίαν του, εκάλεσε το πνεύμα και πάλιν του Αγίου Κοσμά εις βοήθειάν του. Διέταξε και έφεραν από το Κιλικόντασι του Μπερατιού την κάρα του «πρωτομάρτυρος Κοσμά του Αποστόλου τούτου και προδρόμου του δευτέρου μάρτυρος της Ελληνικής Παλιγγενεσίας Ρήγα του Φεραίου», την οποίαν αυτός «περιέβαλε αργύρω και επεχρύσωσε και περιεκόσμησεν, επιθείς και αδάμαντας», και ωργάνωσε μίαν απιθάνως μεγαλοπρεπή λιτανείαν καθ' όλην την προς Ιωάννινα διαδρομήν της, της οποίας το τελευταίον μέρος παραστατικώτατα και καταλεπτώς περιγράφει ο Γάλλος βιογράφος του 1822 του Αλή, ο Ζερώμ ντε λα Λανς. Γράφει ο αυτόπτης εκείνου του περιστατικού Γάλλος:Συναντήσαμε στο δρόμο το λείψανο του Αγίου Κοσμά κι ακολουθήσαμε κι εμείς μαζί με το άλλο πλήθος προς το Σεράι. Στην αγορά οι καταστηματάρχες έβγαιναν στις πόρτες των μαγαζιών τους κι έκαναν τον σταυρό τους ευλαβικά. 'Απειρο πλήθος ήταν στοιβαγμένο από εδώ κι από εκεί κατά τη διάβαση της πομπής. Ένα απόσπασμα από καβαλάρηδες σωματοφύλακες του Αλή ακολουθούσε τους Ρωμιούς καλογέρους. Οι ψαλμωδίες των μοναχών ενώνονται με την προσευχή του πλήθους, που μεγαλόφωνα πρόφεραν τις λέξεις ‘Κύριε Ελέησον'Το νεκροταφείο που ήταν απέναντι από το Σεράι, μαύριζε από τον κόσμο, που είχε μαζευτή στο πέρασμα της λιτανείας. Η πομπή τέλος μπήκε στην κεντρική αυλή, γιομάτη κι αυτή από πλήθος. Οι Έλληνες καλόγεροι πέρασαν μέσα από διπλούς στίχους σωματοφύλακες του Αλή, παρατεταγμένους από δω και από κει. Φορούσαν τις επίσημες στολές τους, κόκκινες και χρυσοκέντητες, και στα σελάχια τους λαμποκοπούσαν τα καθάρια τους άρματα.Ξαφνικά, στο ύψος της μεγάλης σκάλας, που έφερνε στο εσωτερικό του παλατιού, παρατήρησα ένα θέμα περίεργο και ανεκδιήγητο. Εκατόν πενήντα χριστιανόπουλα από εκείνα που ζούσαν στο Σεράι, ασπροντυμένα και ολοκάθαρα, χύθηκαν στον πυλώνα του παλατιού, κρατώντας στα χέρι τους ασημένια θυμιατά! Χανούμισσες με τους διάφανους λευκούς φερετζέδες βγήκαν πίσω από τα παιδιά. Ανέβαιναν περίπου σε τριακόσιες και στριμώχτηκαν όλες στο βάθος του πυλώνα, από δω κι από κει της μεγάλης πύλης της εισόδου. Από μακριά μου έκαναν την εντύπωση ομιλών από άσπρα φαντάσματα. Έξαφνα είδα τον Αλή να προχωρή, έχοντας στο πλευρό του μιαν ωραία, ξεσκέπαστη γυναίκα. Ήταν η κυρά-Βασιλική, ολόμαυρα ντυμένη, που βημάτιζε σεμνά πλάι στον τύραννο, με δακρυσμένα τα μεγάλα μάτια της και κοιτάζοντας χάμω ντροπαλά. Κι ενώ οι καλόγηροι, που σήκωναν το λείψανο, ανέβαιναν σιγά-σιγά την πέτρινη σκάλα, όλο εκείνο το πλήθος γονάτισε.

Πρώτος έδωσε το παράδειγμα ο Αλής.

«Στον πυλώνα, μέσα στην αυλή, τα παιδόπουλα του Σεραϊού, οι σωματοφύλακες και ο άλλος λαός, στο νεκροταφείου, απέναντι, έξω στο δρόμο χιλιάδες άνθρωποι προσκυνούσαν τον 'Αγιο γονατιστοί. Η φωνή του παπά ακούστηκε τότε διακριτική κι ηχηρή: ‘Από λιμού, λοιμού και πολέμου σώσον ημάς, Κύριε!' Ο Αλής κι η Βασιλική σηκώθηκαν τότε κι ασπάστηκαν με ευλάβεια τη γυάλινη θυρίδα της ασημένιας κάσσας. Τα παιδόπουλα κουνούσαν τα θυμιατήρια τους, που γιόμιζαν την ατμόσφαιρα μ' άσπρα σύννεφα καπνού.Έπειτα όλοι χάθηκαν στο βάθος του Σεραϊού κι ο λαός διαλύθηκε!Η τελετή της λιτανεύσεως της κάρας του Αγίου είτε έτσι είχε γίνει, είτε μεγαλοποιημένη παρεστάθη από τον αυτόπτην αποθησαυριστήν της, φανερώνει κοντά εις τα πολλά δείγματα, και την απεριόριστον πίστιν του Αλή εις τον Αιτωλόν 'Αγιον.Δρα­μα­τικό ήταν το τέλος του Αλή. Όταν το 1822 επαναστάτησε εναντίον του Σουλτάνου, εκείνος διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Το αιμό­φυρτο κε­φά­λι του μεταφέρθηκε στην Πόλη και επιβεβαιώθηκε έτσι η προφητεία του Πατροκοσμά, «ότι θα πάει στην Πόλη με κόκκινα γένια».

Ο Αγιος Κοσμάς κήρυττε την εμμονή στην ορθόδοξη πίστη. Η αγάπη προς τον Θεό και η αγάπη προς τον πλησίον είναι οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρεφόταν περισσότερο η διδασκαλία του. «Καθώς ένα χελιδόνι χρειάζεται δύο πτέρυγας δια να πετά εις τον αέρα, ούτω και ημείς χρειαζόμεθα αυτάς τα δύο αγάπας, διότι χωρίς αυτών είναι αδύνατον να σωθώμεν» έλεγε.Η αγάπη και η ευλάβεια προς τον Θεό έπρεπε να εκδηλώνεται και με την τήρηση της Κυριακής αργίας, την οποία όμως κατέλυαν οι Εβραίοι με τα παζάρια. Γι’ αυτό το λόγο κατά τα τελευταία χρόνια της δράσης του επιτέθηκε με ασυνήθιστη οξύτητα εναντίον τους. «Δέκα χιλιάδες χριστιανοί με αγαπώσι και ένας με μισεί. Χίλιοι Τούρκοι με αγαπώσι και ένας όχι τόσον. Χιλιάδες Εβραίοι θέλουν τον θάνατόν μου και ένας όχι» έγραφε στον αδελφό του Χρύσανθο.Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν μια εκπληκτική μορφή διδασκάλου.Ενώ οι σημερινοί δάσκαλοι,ιερείς,θεολόγοι, κληρικοί (με κάποιες εξαιρέσεις) ναυαγούνε μέσα σ' ένα πέλαγος ασχέτων λόγων, που πολλές φορές δεν αγγίζουν τις ψυχές μας.Γι αυτό ήταν τόσος ο συνωστισμός των ανθρώπων που πήγαιναν να τον ακούσουν ενώ σήμερα οι άνθρωποι τους γυρίζουν την πλάτη.Εκείνος ομως κατόρθωσε υψηλές έννοιες αλήθειες και υψηλά δόγματα να τα εκλαικεύσει και να τα δώσει στον λαό με λόγια απλά.Είναι πολύ μεγάλο κατόρθωμα αυτό.Γιατί ενώ ήταν τόσο μορφωμένος κληρικός και λόγιος και θα μπορούσε να είναι διδάσκαλος σε μεγάλα σχολεία της εποχής εκείνος κατέβηκε στο λαό για να τον βοηθήσει με λόγια ωφέλιμα παρά όπως έλεγε να πλαθει φιλοσοφίες, φλυαρίες και άσκοπους στοχασμούς.Δεν συμφωνούσε με τους σπουδαγμένους συναδέλφους του που του έλεγαν (οπως λένε και σήμερα) "Τώρα με τις γριούλες και τους γέρους κάθεσαι και ασχολείσαι; " Γιατί αυτό τον κόσμο διακόνησε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Γι αυτό δεν συγκρινονται μαζί του οι νεώτεροι και καλά θα κάνουν να κατέβουν απ το ύψος της λογιοσύνης και της υπερηφανειας τους και να πούνε με δύο απλά λόγια στο λαό ορισμένα πράγματα να τον ενθαρρύνουν και να τον βγάλουν απ την λήθη.Να μιμηθούν τον άνθρωπο αυτόν που επί είκοσι χρόνια χωρίς φόβο γύρισε ολόκληρη την Ελλάδα και εκοπίασε και έχτισε σχολεία και κυνηγήθηκε και μαρτύρησε στα χερια εβραίων και Τούρκων για Χριστό και Ελλάδα,με μόνο οπλοστάσιό του τρείς με πέντε Διδαχές !Είχε πάντα σαν στόχο του τους Εβραίους και τους Μωαμεθανούς.Ήταν επισης αυστηρός με τους αιρετικούς, με τους ασεβείς και με τους αθεους."Όποιος συναναστρέφεται με Εβραίο είναι σαν να συναναστρέφεται με τον διάβολο" ἐλεγε ο Άγιος και τολμάτε και έχετε αλισβερίσι, Χριστιανοί με τους Εβραίους; Μιλουσε και για Τον Πάπα."Τον Πάπα να καταράσθε" ότι αυτός εστίν η αιτία για όλα (και πὀσο δίκιο είχε τελικά) Ο Άγιος Κοσμάς συντηρούσε και στήριζε αυτήν την ορθόδοξη αυτοσυνειδησία μας και απέναντι των Τούρκων και απέναντι των Εβραίων, γιατί υπήρχε κίνδυνος ο εξισλαμισμός να γίνει ένα μεγάλο ρεύμα. Αυτό πρόλαβε ο ἀγιος γεροντας,να μην γίνουμε όλοι Μωαμεθανοί.Το ρεύμα αυτό κινδύνευε να παρασυρει το Γένος, να μας αφανισει..Και βγήκε και  σταμἀτησε το ποτάμι αυτό μόνος του !

sansimera.gr

mixanitouxronou

Θα μπορούσα να λέω και να γραφω ὠρες γι αυτη τη τεράστια μορφη του Ελληνισμου.Προσπάθησα ομως απλώς με γενικές αναφορές να παρουσιάσω την μεγαλειώδη απλότητα ενός νεώτερου Αποστόλου, ο οποίος μέσα στην πλημμυρίδα του Μουσουλμανισμού και την δολιότητα του Εβραϊσμού διέδωσε την Ορθοδοξία και το Γένος.Οι Εβραίοι της Ηπείρου ομως (ποιοι άλλοι; ) συκοφάντησαν τον Αιτωλό ως φιλοπόλεμο και τον κατηγόρησαν στην Τουρκική διοίκηση ως οργανωτή επαναστάσεως.Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν και τον κρέμασαν σε ένα δέντρο στις 24 Αυγούστου 1779, στα 65 του χρόνια! Κατόπιν, έδεσαν στο τίμιο λείψανό του μια βαριά πέτρα και το έριξαν στο ποτάμι για να μη βρεθεί ποτέ.Ο εφημέριος της Εκκλησίας της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Κολικόντασι, ο παπα - Μάρκος, βρηκε αργοτετα το Άγιο λείψανο να πλέει επάνω στο νερό του ποταμού και να στέκεται όρθιο, σαν να ήταν εν ζωή !Κανονικά την σημερινή μέρα έπρεπε να την κάνουν εθνικη εορτή.Και ας αφήσουν ορισμένοι το μισος τους προς τον Πατροκοσμά κι οτι είπε το ενα είπε το άλλο.Ας λενε την αληθεια,οτι στον Χριστιανισμό και σε όλους αυτους τους μάρτυρες οφείλεται η ελευθερία των Ελλήνων.Ο Αιτωλός και η Ορθοδοξία μιλούν για την αθανασία της ψυχής.Δείχνουν τον δρόμο.Αν είναι τυφλοί αυτό αλλἀζει.Με θρησκευτική κατάνυξη και βαθιά συγκίνηση ομως ευτυχὠς,η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας αλλά και πλήθος πιστών τιμούν τη μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στο Κολικόντασι, εκεί όπου βρίσκεται ο τάφος του.Στην Ιερά Μονή, αφιερωμένη στον Πατροκοσμά, τελείτε Συνοδική Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου και με τη συμμετοχή όλων των μελών της Ιεράς Συνόδου.Εκατοντάδες Ορθόδοξοι από την Αλβανία αλλά και από την Ελλάδα, προσκυνοὐν τον τόπο που φύλαξε για δεκαετίες τα λείψανα του Αγίου.Στην Αρχιεπισκοπή.Στο Κολικόντασι, ο Πατροκοσμάς ίδρυσε το τελευταίο σχολείο. Εκεί καθώς κήρυττε τον πήραν οι άνθρωποι του Κουρτ Πασά. Τον οδήγησαν σε ένα δέντρο, τον θανάτωσαν και πέταξαν το σώμα του στο ποτάμι.Από κει τον ανέσυραν οι χριστιανοί και έγινε η ταφή στη Μονή που αφιερώθηκε στην μνήμη του.Με την φροντίδα του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου εντοπίστηκε και το σημείο που ο Άγιος απαγχονίστηκε, στο χωριό Μόγιαλι του Φίερι, δίπλα στον Άψω (Σέμαν), όπου ανυψώθηκε μεγάλος ξύλινος Σταυρός.

Φυλασσεται στο εκκλησάκι τού Αγίου Κοσμά τού Αιτωλού στόν συνοικισμό Αγίου Ιωάννου στήν Αρτέμιδα.

Στις 20 Απριλίου 1961, το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης ανακήρυξε τον Κοσμά τον Αιτωλό Άγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και όρισε η μνήμη του να εορτάζεται στις 24 Αυγούστου, ημέρα του μαρτυρίου του.

Το άγνωστο τάμα του Καραϊσκάκη στη Παναγία την Προυσιωτισσα

Ψηλά, στις ελατόφυτες βουνοκορφές της νοτιοδυτικής Ευρυτανίας, και σφηνωμένη ανάμεσα σε κάθετους γκριζωπούς βράχους με άγρια μεγαλοπρέπεια, 32 χλμ από το Καρπενήσι προβάλλει η ιερά μονή του Προυσού.Ενα σταυροπηγιακό και ιστορικό μοναστήρι, με μεγαλόπρεπα τριώροφα κτίρια. Ανάμεσα τους υπάρχει σπήλαιο λαξευμένο, που φιλοξενεί στο εσωτερικό του τον πρώτο και παλαιό ναό της μονής. Στην πορεία, λίγο μετά το χωριό Καρίτσα, θα συναντήσουμε και τα «Πατήματα της Παναγίας»! Εδώ παρατηρούμε ένα μικρό προσκυνητάρι με κάθε λογής τάματα και τα περίφημα «βήματα της Παναγίας»Πρόκειται, για ένα παράξενο γεωλογικό φαινόμενο που παριστά επτά διαφορετικά αποτυπώματα σε μορφή «πατούσας» κατά μήκος ενός κατακόρυφου βράχου. Οι πιστοί, από την πλευρά τους, θεωρούν ότι αυτά είναι τα χνάρια της Παναγίας όταν ερχόμενη από την Προύσα πέρασε από εδώ, τρυπώντας μαζί και την απέναντι βουνοκορφή, το αποκαλούμενο «Τύπωμα.Στο Μοναστήρι του Προυσού Το άγαλμα του Καραϊσκάκη μας υποδέχεται στην είσοδό του!Μέσα σ’ αυτόν φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που επονομάζεται Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα αυτή ήταν τοποθετημένη σ’ ένα ναό της Προύσας, στην Μικρά Ασσία. Στα χρόνια της εικονομαχίας (829 περίπου), την παρέλαβε κάποιος άρχοντας, που σκόπευε να τη μεταφέρει στην Ελλάδα, για ασφάλεια. Οταν όμως έφθασε στην Καλλίπολη, έχασε την εικόνα, η οποία κατευθύνθηκε θαυματουργικά στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η μονή του Προυσού. Το γεγονός σύντομα διαδόθηκε. Δεν άργησε να φθάσει και στ’ αυτιά του άρχοντα που την μετέφερε. Έτρεξε, την αναγνώρισε συγκινημένος, εκάρη εκεί μοναχός, και θεωρείται ο πρώτος κτίτωρ της μονής.Όσο αφορά την πρωταρχική χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού,η σύγχρονη επιστημονική αξιολόγηση των παλαιότερων ανεπίγραφων τοιχογραφιών συμπεραίνει το 12ο -13ο αιώνα.Εξέχουσα σημασία έχει το κτίσμα της ξακουστής ιστορικής «Σχολής Ελληνικών Γραμμάτων»! Επιπρόσθετα παρατηρούμε το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων (1754) καθώς και το πανύψηλο πετρόχτιστο ρολόι που βρίσκεται απέναντι από τη μονή, σκαρφαλωμένο σε ένα θεόρατο βράχο με φαντασμαγορική θέα! Υπάρχουν κτηριακές πτέρυγες με κελιά μοναχών, ξενώνες φιλοξενίας επισκεπτών, εστιατόριο κλπ. Στο υπόγειο βρίσκεται η παλιά βρύση του αγιάσματος. Αναβαθμίδες με καλλιέργειες και κήπους απλώνονται τριγύρω.

Εξέχουσα σημασία έχει το κτίσμα της ξακουστής ιστορικής «Σχολής Ελληνικών Γραμμάτων»! Επιπρόσθετα παρατηρούμε το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων (1754) καθώς και το πανύψηλο πετρόχτιστο ρολόι που βρίσκεται απέναντι από τη μονή, σκαρφαλωμένο σε ένα θεόρατο βράχο με φαντασμαγορική θέα! Υπάρχουν κτηριακές πτέρυγες με κελιά μοναχών, ξενώνες φιλοξενίας επισκεπτών, εστιατόριο κλπ. Στο υπόγειο βρίσκεται η παλιά βρύση του αγιάσματος. Αναβαθμίδες με καλλιέργειες και κήπους απλώνονται τριγύρω.Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην πολύ πλούσια βιβλιοθήκη της μονής Προυσού, η οποία εμπεριέχει σπάνιας αξίας έντυπα, όπως σπαράγματα περγαμηνών από τον 9ο αιώνα, 72 χειρόγραφους κώδικες, πατριαρχικά σιγίλια, λιθογραφημένες πανεπιστημιακές παραδόσεις, φιλοσοφικά και επιστημονικά εγχειρίδια, σημαντικές επιστολές και πολλά άλλα βαρύτιμα έγγραφα, μέρος των οποίων εκτίθεται και στο εξαιρετικό «Ιστορικό Μουσείο» που βρίσκεται στο προαύλιο της μονής.Το χώρο του Μουσείου κοσμούν, επίσης, πολύτιμες εικόνες, σταυροί, ευαγγέλια, άμφια, λειψανοθήκες, χρυσά κι ασημένια δισκοπότηρα, παλιά σκεύη, σουλτανικά φιρμάνια, αφιερώματα επωνύμων, λάφυρα αγωνιστών και βέβαια τα όπλα του Γεωργίου Καραϊσκάκη!Όπως είναι φυσικό, στη μονή δεσπόζει η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας, της «Κυράς της Ρούμελης» όπως προσφωνείται, με την αφιέρωση του Καραϊσκάκη στο κάλυμμά της! Βρίσκεται σε ένα μικρό θολωτό κατανυκτικό χώρο, μέσα στο εκκλησάκι του σπηλαίου,όπου εκεί συρρέουν οι προσκυνητές.Ο Προυσός ήταν επίσης η γενέτειρα ενός γνωστού πολιτικού, του Γ. Κονδύλη.Πλησίον του χωριού βρίσκεται η μικρή πρότυπη αλλαντοβιοτεχνία Στρεμμένου που παράγει το υπέροχο προσούτο Προυσού! Νότια του χωριού, σε απόσταση μόλις 1,5 χλμ, ξεκινά και το μαγικό μονοπάτι προς τη «Μαύρη Σπηλιά» της Αποκλείστρας.

Κατά την Επανάσταση του 1821, η Μονή της Παναγίας της Προυσσιώτισσας αποτέλεσε καταφύγιο του μεγάλου αγωνιστή Γ. Καραϊσκάκη αλλα κι αλλων αγωνιστων οπως ο Λάμπρος Κατσαντώνης, ο Μάρκος Μπότσαρης και άλλοι) Διασώζονται ως σήμερα,οι δύο «Πύργοι του Καραϊσκάκη», βορειοανατολικός και νοτιοδυτικός. Πρόκειται για πετρόχτιστα καραούλια με πολεμίστρες που χρησίμευαν για να ελέγχονται τα περάσματα. Αυτή τη δυσπρόσιτη και καλά προστατευμένη περιοχή, είχε επιλέξει ο «γιος της καλόγριας» και οι συμμαχητές του, για να αποσύρονται μετά από ένοπλες ενέργειες που πραγματοποιούσαν εναντίον των εχθρικών στρατευμάτων! Ταυτόχρονα το μοναστήρι λειτουργούσε και ως θεραπευτήριο τραυματιών και ασθενών. Η μονή Προυσού υπήρξε ένα πραγματικά φιλόξενο κατάλυμα για το μεγάλο αγωνιστή, ο οποίος διέμεινε εδώ πολλές φορές, όταν η φυματίωση και οι θέρμες τον τσάκιζαν! Συνήθως έπιανε κάποιον από τους δύο πύργους, με δυο-τρία πιστά παλικάρια του που τον φρόντιζαν.Όταν τον Αύγουστο του 1823 ο Μάρκος Μπότσαρης έπεσε στο Κεφαλόβρυσο του Καρπενησίου -κατά τη διάρκεια καταδρομικής επίθεσής του εναντίον του Τζελαλεδίν μπέη- οι σύντροφοί του μεταφέροντας τη σωρό του προς το Μεσολόγγι, πέρασαν από εδώ και στάθηκαν για λίγο. Ξάπλωσαν το σώμα του Μπότσαρη έξω από την εκκλησία και τότε ο Καραϊσκάκης, που εκείνη την περίοδο νοσηλεύονταν βαριά άρρωστος στον Προυσό, σύρθηκε με κόπο μέχρι εκεί και φίλησε δακρυσμένος το νεκρό Μάρκο λέγοντας: «Άμποτες ήρωα Μάρκο από τέτοιο βόλι να πάω κι εγώ»! (Δυστυχώς ο Γιώργης, πήγε από «άλλο βόλι», προδοτικό, ελληνικό!).Ο Γ. Καραϊσκάκης, ήταν αυτός που στα 1824 δώρισε το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας, το «πουκάμισο της Παναγίας» όπως αποκαλούνταν, για να γιατρευτεί από τη φυματίωση που τόσο τον ταλαιπωρούσε. Μάλιστα επάνω στην αργυροχρυσοεπενδυμένη εικόνα διακρίνουμε τρία χρυσά αστέρια από την πανοπλία του, τα οποία βρίσκονται στο μέτωπο και τους δύο ώμους της Παναγίας, καθώς επίσης και την επιγραφή: «Η Παντάνασσα. Δι εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα, 1824». Ο γιός της καλόγριας, που είχε μία δική του περίεργη πνευματική μα και κοσμική αντίληψη για τη Μεγάλη Κυρά την οποία θεωρούσε ως προστάτιδα μητέρα του αφού σαν εξώγαμο παιδί ποτέ δε γνώρισε την πραγματική του μάνα, είπε τότε: «Γυναίκα δεν είσαι και συ Μεγαλόχαρη; Έπρεπε βλέπεις να σου τάξω μπιχλιμπίδια για να με κάνεις καλά;»!!! Ένα άλλο παρόμοιο περιστατικό, πραγματικά αστείο, είναι αυτό που αναφέρεται σε ένα ακόμη από τα τάματα του Καραϊσκάκη στην Προυσιώτισσα. Ταλαιπωρούνταν από θέρμη και ένας καλόγερος της μονής τον συμβούλεψε να τάξει κάτι στην Παναγία. Τότε, ο ατίθασος καπετάνιος είπε : «Τι να δώσω ορέ; Δεν έχω δα τίποτε. Ένα μουλάρι μόνο, να της το τάξω, αφού είναι έτσι». Κι όταν καλυτέρεψε, και αφού πρώτα έδεσε το μουλάρι του στην πόρτα της εκκλησιάς, πέταξε την τσουχτερή σπόντα του: « Που να ‘ξερα εγώ Παναγία μου πως ήθελες το μουλάρι μου για να με γιάνεις τόσο καιρό»!! Την με την θαυμάσια τεχνουργημένη επένδυση, έργο του χρυσοχόου καλλιτέχνη Γεωργίου Καρανίκα το 1824, όπως μας αποκαλύπτει η ανάγλυφη επιγραφή πάνω από τον δεξιό ώμο της Παναγίας: «Η Παντάνασσα. Δι εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα, 1824».

Τα άρματα, το καριοφίλι, το σπαθί, το φέσι και κάμποσα άλλα προσωπικά αντικείμενα του Γ. Καραϊσκάκη, βρίσκονται στο Ιστορικό Μουσείο της μονής.Το ιστορικό μοναστήρι αποτελούν πόλο έλξης χιλιάδων ανθρώπων, που ανηφορίζουν ως εκει, καθένας για τους δικούς του λόγους!

dogma.gr

Η σφαγή στο Κομμένο Αρτας

Η σφαγή του Κομμένου ήταν μια από τις μεγαλύτερες σφαγές αμάχων στην ιστορία της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Διαπράχθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, στις 16 Αυγούστου 1943, στο χωριό Κομμένο που βρίσκεται στον νομό Άρτας και είναι χτισμένο κοντά στις όχθες του ποταμού Άραχθου.Σύμφωνα με τον αυτόπτη μάρτυρα Στέφανο Παππά, η μηχανοκίνητη μονάδα γερμανικών στρατευμάτων από τη Φιλιππιάδα, με την εντολή της Διοίκησης Ιωαννίνων, εισέβαλε στο χωριό Κομμένο της Άρτας τα χαράματα της 16ης Αυγούστου 1943, με το πρόσχημα των αντιποίνων για την ύπαρξη ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ στην περιοχή.Το χωριό κοιμόταν ήσυχο μετά από γαμήλια γιορτή πού είχε γίνει την προηγούμενη ημέρα. Στο χωριό υπήρχαν και ορισμένοι φιλοξενούμενοι από την Πρέβεζα. Την εποχή εκείνη πρακτικά το Κομμένο ανήκε στο Νομό Πρέβεζας με θαλάσσια επικοινωνία.

16 Αυ­γού­στου 1943 : Περί τους 120 άν­δρες του 12ου Λόχου της 1ης Ορει­νής Με­ραρ­χί­ας Κα­τα­δρο­μέ­ων γνω­στή πε­ρισ­σό­τε­ρο σαν Με­ραρ­χία Εντελ­βάις, με­τα­φέρ­θη­καν με στρα­τιω­τι­κά φορ­τη­γά στα πε­ρί­χω­ρα του χω­ριού Κομ­μέ­νο, νότια της Άρτας.Η δια­τα­γή που δό­θη­κε έλεγε με­τα­ξύ των άλλων να φο­νευ­τούν όλοι οι κά­τοι­κοι σαν μέτρο αντεκ­δί­κη­σης.Ο λόγος ήταν ότι πριν λίγες ημέ­ρες που ένας Γερ­μα­νός αξιω­μα­τι­κός οδή­γη­σε το όχημα του μέσα από το χωριό, είχε πα­ρα­τη­ρή­σει τότε αντάρ­τες, οι οποί­οι έκα­ναν δια­πραγ­μα­τεύ­σεις για την προ­μή­θεια τρο­φί­μων από το χωριό.Το έργο της σφαγής ανατέθηκε στο 98ο Σύνταγμα του συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμινγκερ. Το ξημέρωμα της 16ης Αυγούστου 100 άνδρες του 12ου Λόχου με επικεφαλής των υπολοχαγό Ρέζερ οπλισμένοι με όλμους, πολυβόλα, χειροβομβίδες και αυτόματα όπλα περικύκλωσαν το χωριό.Η τελευταία εντολή που πήραν από τον Ρέζερ, σύμφωνα με μαρτυρία ενός από τους στρατιώτες, ήταν να μην αφήσουν τίποτα όρθιο. Οι άντρες της Βέρμαχτ εκτέλεσαν κατά γράμμα την εντολή.Μπήκαν στο χωριό οι Γερμανοί και δεν άφη­ναν τί­πο­τε όρθιο.Έκαι­γαν ό,τι έβρι­σκαν μπρο­στά τους και σκό­τω­ναν με μιαν απε­ρί­γρα­πτη αγριό­τη­τα...Ολό­κλη­ρες οι­κο­γέ­νειες κά­η­καν ζω­ντα­νές μέσα στα σπί­τια τους, πριν ακόμη ξυ­πνή­σουν.. Άλλοι έτρε­χαν στους δρό­μους να σω­θούν και έπε­φταν από τις σφαί­ρες που θέ­ρι­ζαν το χωριό..Αν­θρώ­πι­να σώ­μα­τα κό­πη­καν στα δυο ή δια­λύ­θη­καν και δεν βρέ­θη­καν ποτέ.Φαί­νε­ται πως η δια­τα­γή ήταν σαφής: ''Να μην μεί­νει τί­πο­τε ζω­ντα­νό σ’ αυτό το χωριό''

Έξι ώρες κρά­τη­σε η σφαγή. Δρό­μοι, αυλές, κα­μέ­να σπί­τια, κήποι, χα­ντά­κια, η πλα­τεία, ολό­κλη­ρο το χωριό γέ­μι­σε πτώ­μα­τα, που με­ρι­κά έμε­ναν άθα­φτα αφού δεν απέ­μει­νε κα­νείς ζω­ντα­νός απ’ τους συγ­γε­νείς για να τους θάψει.. Όσοι σώ­θη­καν έπρε­πε ν’ αντέ­ξουν και ν’ αφή­σουν γι’ αρ­γό­τε­ρα τα δά­κρυα και τον πόνο... Έτσι, άνοι­ξαν λάκ­κους κι έρι­ξαν τους νε­κρούς μέσα, για να μην τους φάνε τα σκυ­λιά και τα όρνια και να μην πέ­σουν αρ­ρώ­στιες αγιά­τρευ­τες στο χωριό.Στο σπίτι του Θό­δω­ρου Μάλ­λιου γι­νό­ταν ο γάμος τη κόρης του Αλε­ξάν­δρας.Οι ναζί δεν σε­βά­στη­καν και δεν λο­γά­ρια­σαν τί­πο­τε και κα­νέ­ναν.Τους έκα­ψαν και τους σκό­τω­σαν... 35 άτομα.Ανάμεσα τους και τη νύφη και τον γα­μπρό.Σώθηκαν μόνο δύο, ο Αλέ­ξαν­δρος και η Μαρία, που είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά για να φρο­ντί­σουν στο χω­ρά­φι τα ζώα.Ο αείμνηστος Στέφανος Παππάς, μετέπειτα γυμνασιάρχης, από το Κομμένο, νεαρός τότε επέζησε της σφαγής και έγραψε βιβλίο με πλήρη περιγραφή των γεγονότων.Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του είναι το εξής: «Οι πρώτοι προστρέξαντες μετά την ανθρωποσφαγή Γρηγόρης Κολιοκώτσης και Ευστάθιος Κολιοκώτσης, ευρήκαν τις δύο ξαδέρφες των Αθηνά και Θεοδοσία νεκρές από σφαίρες πιστολιού και φανερότατα τα ίχνη του βιασμού.Αλλα παραδείγματα μακαβρίου εγκληματικότητας είναι τα δύο μωρά του μακαρίτη Ευστάθιου Κολιοκώτση ηλικίας 7 μηνών, που ευρέθηκαν νεκρά από ασφυξία, γιατί οι κακούργοι εγέμισαν τα στόματά των με βαμβάκι βρεγμένο με βενζίνη και κατόπιν το άναψαν για να απολαύσουν ένα σαδιστικό πυροτέχνημα.Ευρέθη επίσης ο δεύτερος παππάς του χωριού Ζώης Παππάς σκοτωμένος με μαχαίρι και με εξωρυγμένους τους οφθαλμούς.Ως επισφράγισμα της θηριωδίας των ανωτέρω αναφέρω ένα πρωτάκουστο κακούργημα. Η ετοιμογέννητη Παναγιώτα σύζυγος του Λεωνίδα Τσιμπούκη βρέθηκε νεκρή με την κοιλιά ξεσχισμένη και το έμβρυο νεκρό δίπλα της, όπως βεβαιώνει ο αυτόπτης μάρτυρας Θεόδωρος Σταμάτης». (Στέφανος Παππάς, 1996 και Γκούβας Χαράλαμπος, 2009).Όσοι πρό­λα­βαν και πε­τά­χτη­καν έξω απ’ τα σπί­τια τους, έτρε­χαν να σω­θούν στα χω­ρά­φια ή να κρυ­φτούν χω­μέ­νοι στα βαθιά χα­ντά­κια.Μόνη σω­τη­ρία απέ­μει­νε για πολ­λούς το πο­τά­μι. Πλή­θος κό­σμου έτρε­χε κατά εκεί. Άλλοι ρί­χνο­νταν στα νερά του για να πε­ρά­σουν απέ­να­ντι και να σω­θούν. Άλλοι κρέ­μο­νταν απ’ τις βάρ­κες και τρέ­μο­ντας πά­λευαν να γλι­τώ­σουν απ’ τον εφιάλ­τη. Κι εκεί πνί­γη­καν σχε­δόν όλοι όσοι μπή­καν στη βάρκα του Σπύ­ρου Βλα­χο­πά­νου, σχε­δόν 20 άτομα.

317 πο­λί­τες κά­τοι­κοι του Κομ­μέ­νου και γύρω χω­ριών φο­νεύ­τη­καν κατά τρόπο άγριο, ανά­με­σά τους ήταν 172 γυ­ναί­κες και 145 άν­δρες όλων των ηλι­κιών, 80 παι­διά μι­κρό­τε­ρα των 10 ετών, 13 ήταν βρέφη μι­κρό­τε­ρα του 1 έτους.Οι δύο ιε­ρείς του χω­ριού φο­νεύ­τη­καν, 38 κά­η­καν ζω­ντα­νοί στα σπί­τια τους.Από τα σπί­τια τα 181 κα­τα­στρά­φη­καν.Ζώα και κι­νη­τά πε­ριου­σια­κά στοι­χεία τα πήραν σαν λά­φυ­ρα.Ο θρή­νος κι οι κραυ­γές του πνιγ­μού έσμι­γαν με τη βουή της φω­τιάς και των όπλων που αφά­νι­ζαν το Κομ­μέ­νο.(Έχω επισκεφτεί το μέρος κι ένιωσα ένα παραξενο δέος)

Από τη δεκαετία του '60 Γερμανοί ιδιώτες έμαθαν για τη σφαγή του Κομμένου και επισκέφθηκαν το χωριό. Μάλιστα μια ευκατάστατη Γερμανίδα χρηματοδότησε την ανέγερση νέου Δημοτικού Σχολείου. Από τη δεκαετία του 1980 άρχισε να ασχολείται με τις θηριωδίες των Ναζί ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, ο οποίος και για το σχετικό βιβλίο του τιμήθηκε από την Κοινότητα Κομμένου.Το έτος 2003, Γερμανοί ακτιβιστές παρουσία τηλεοπτικών συνεργείων άπλωσαν πανό μέσα στο Μουσείο Περγάμου που βρίσκεται στο τέως Ανατολικό Βερολίνο με το σύνθημα «Καλάβρυτα- Δίστομο - Κομμένο. Να αναγνωρισθεί η σφαγή και να δοθούν αποζημιώσεις», στα Γερμανικά και Ελληνικά. Τελικά στις 30 Απριλίου 2004 ανακοινώθηκε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι ο εισαγγελέας του Μονάχου άνοιξε το φάκελο της σφαγής του Κομμένου, και ο Πρόεδρος του Κομμένου Γεώργιος Παππάς δήλωσε ότι επιτέλους ανοίγει ο δρόμος για περαιτέρω διεκδικήσεις.Κάθε χρόνο στις 15-16 Αυγούστου γίνεται στο Κομμένο μνημόσυνο και τελετές σε ανάμνηση αυτής της θηριωδίας που δεν τιμά τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό.

https://www.tilestwra.com/

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΜΕΝΙΝΑΣ

Η Μενίνα αποτέλεσε την μοναδική μάχη κατά την κατοχή εναντίον ισχυρώς οργανωμένης τοποθεσίας του εχθρού, νικηφόρα μάχη εκ παρατάξεως απέναντι στις ορδές της Βέρμαχτ. Μάχες εκ τον συστάδην με τον εισβολέα σαν τις επικές του ΕΔΕΣ, στον Αχελώο, το Μακρυνόρος, τη Μενίνα κ.λπ., που να εορτάζονται σαν εθνικές επέτειοι κάθε χρόνο δεν έχει να επιδείξει. Ο Κρίς Γουντχάουζ σε έκθεση που υπέβαλε προς την SOE Καίρου το 1945 έκανε λόγο:  Στην περιοχή 4 (δηλαδή στην Ήπειρο), ο Ζέρβας διεξήγαγε κυρίως τρείς σημαντικές επιχειρήσεις, από τις οποίες η μιά ξεχωρίζει ως το μεγαλύτερο ίσως πολεμικό επίτευγμα που είχε παρουσιάσει ανταρτική δύναμη στην Ελλάδα. Η πρώτη ήταν η επίθεση Αυγούστου, ήταν η προσβολή και εξόντωση της Γερμανικής φρουράς της Μενίνας, περάσματος που εξησφάλισε τον έλεγχο της οδού Ηγουμενίτσας-Ιωαννίνων». Οι άλλες δύο επιχειρήσεις που αναφέρει ο Γουντχάουζ, ήταν η κατά μέτωπο επίθεση κατά ισχυρών δυνάμεων στην Πρέβεζα, στις αρχές Ιουλίου, στην οποία συμμετείχε ενεργά και ο ίδιος ο Ζέρβας και η άλλη -πιο σημαντική απ’ όλες κατά τον ίδιο- ήταν το κλείσιμο επί 16 ημέρες της οδικής αρτηρίας Άρτας-Ιωαννίνων τον Σεπτέμβρη του 1944, που προξένησε μεγάλα προβλήματα στους Γερμανούς.

17η-18η Αυγούστου 1944 : Στη Μενίνα, (σημερινή Νεράιδα) ήταν στρατοπεδευμένο ένα ισχυρότατο σύνταγμα γερμανικού στρατού, δυνάμεως 250 ανδρών, άριστα εξοπλισμένων με περιμετρικό ναρκοπέδιο, με πυροβόλα στη διάθεσή τους, εγκατεστημένα στις ψηλές κούλιες των Τσάμηδων, που κάθε μια από αυτές ήταν και ένα πραγματικό άπαρτο οχυρό.Μαζί με τους Γερμανούς βρίσκονταν και 800 ένστολοι τσάμηδες και άριστα εξοπλισμένοι από τους Γερμανούς. Η τοποθεσία αυτή είχε ιδιαίτερη αξία για τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής, γιατί ήταν κόμβος των αμαξιτών οδών Ιωαννίνων – Παραμυθιάς – Φιλιατών και Ηγουμενίτσας.Αυτό το πανίσχυρο στρατόπεδο πήρε εντολή από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής ο Ζέρβας, να το εκπορθήσει και να το διαλύσει.Μόλις ο Στρατηγός Ζέρβας έλαβε από το ΣΜΑ την εντολή της εκπορθήσεως της Μενίνας, συγκρότησε τα πλέον απαραίτητα από τα εμπειροπόλεμα τμήματά του που διέθετε στην περιοχή Παραμυθιάς και τους τόνισε την απαίτηση της Πατρίδας να φανούν αντάξιοι των προγόνων τους, των Σουλιωτών, γιατί η πλειοψηφία των ανταρτών εκεί ήταν Σουλιώτες.Τα χαράματα της 17ης Αυγούστου οι αντάρτες του Ζέρβα, με απαράμιλλη γεναιότητα άρχισαν αιφνιδιαστική επίθεση, κατά την οποία οι πανικόβλητοι Γερμανοί έτρεξαν στις θέσεις τους, χωρίς τίποτε να προλάβουν, ενώ αμύνονταν με πείσμα.Τις απογευματινές ώρες ο αγώνας είναι κρίσιμος.Οι απώλειες του Τάγματος είναι σοβαρές, αλλά οι διοικητές των Λόχων υπολοχαγός Χονδρος και υπολοχαγός Φωτάκης επιδεικνύουν απαράμιλλο ηρωισμό και ελέγχουν τη κατάσταση.Ο αγώνας συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι που 47 Γερμανοί εξήλθαν των οχυρών και παρεδίδοντο, αφού όλοι ήταν τραυματισμένοι.Την ίδια ώρα ο Ιερός Λόχος γίνεται κύριος της οχυρής αυτής θέσεως. Από τότε παύει πάσα αντίσταση των Γερμανών, οι οποίοι και τις δύο μέρες πολέμησαν με λύσσα.Μια μάχη, που διήρκεσε από τα χαράματα της 17ης Αυγούστου 1944 μέχρι το βράδυ της 18ης, οπότε το στρατόπεδο της Μενίνας περιήλθε καθ’ ολοκληρία στα χέρια των ανταρτών του ΕΔΕΣ.

Οι απώλειες των εχθρικών δυνάμεων ήταν ολοκληρωτικές.

Νεκροί Γερμανοί 107.Δηλαδή δεν γλίτωσε ούτε ένας Γερμανός! Απο τους 800 περίπου τσάμηδες, γλίτωσαν ελαχιστοι που διέφυγαν μέσα από τον Καλαμά προς την Αλβανία.Την περίλαμπρη αυτή νίκη φυσικά,τη σφράγισαν με το αίμα τους 25 παλικάρια μας.Αλλα 40 παλικάρια μας τραυματίστηκαν αλλά δε δείλιασαν, δεν υποχώρησαν.Όλοι δε οι υπόλοιποι φρουροί, συνολικά 109 αξιωματικοί και στρατιώτες, πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Οι θρασύδειλοι Τσάμηδες όμως πριν καλά - καλά σχολάσει η μάχη λιποτάχτησαν από το χώρο και πέρασαν τον Καλαμά με προορισμό την Αλβανία. Εκεί βέβαια τους περίμενε «φιλόξενα» ο μπάρμπα Λία Κάτσιος με το τμήμα του και τους περιποιήθηκε. Η μεγάλη αυτή επιτυχία των παληκαριών μας απέσπασε τα συγχαρητήρια του ΣΜΕ.Ήταν η μεγάλη δικαίωση γιατί στη μάχη αυτή πολέμησε το πείσμα, η ανδρεία και η λεβεντιά των αντάρτικων ομάδων του ΕΔΕΣ εναντίον των Ούνων και των πιο αιμοβόρων εγκληματιών, των Τσάμηδων. Ιδιαίτερα με τους Τσάμηδες, αυτούς τους αρνησιπάτριδες, τους στυγνούς και απαίσιους εγκληματίες, η Θεσπρωτία είχε ανοιχτούς λογαριασμούς. Το 1940 τάχτηκαν αμέσως με το μέρος των Ιταλών και συγκρότησαν ένοπλες εθελοντικές ομάδες και πρόδωσαν την πατρίδα τους, γιατί και αυτοί όλοι τους ήταν Έλληνες υπήκοοι.Πόσα δεινά συσσώρευσαν στη διάρκεια της τρίχρονης κατοχής. Τα εγκλήματά τους ξεκίνησαν με τη δολοφονία του μεγαλέμπορου Ηγουμενίτσας Πιτούλη και συνεχίστηκαν με πυρπολήσεις χωριών, με διαρπαγές περιουσιών, με ατομικές ή ομαδικές δολοφονίες σε όλο το Νομό Θεσπρωτίας. Η ανθελληνική δράση των προδοτών αυτών δεν έχει μετρηθεί με ακρίβεια ακόμα. Ποιός μπορεί να λησμονήσει την άνανδρη δολοφονία των 49 προκρίτων της Πραμυθιάς το Σεπτέμβριο του 1943.

Αυτό το εγχείρημα, το τόσο παράτολμο, το έφεραν σε αίσιο πέρας οι ένδοξοι μαχητές αυτής της μάχης.Ηταν τόλμημα ζωής ή θανάτου, αλλά η επιτυχία είχε τεράστια ηθικά και υλικά οφέλη για τον απελευθερωτικό μας αγώνα.Το στρατηγείο Μέσης Ανατολής απέστειλε το παρακάτω συγχαρητήριο τηλεγράφημα προς τη Χη Μεραρχία του ΕΔΕΣ για τη συντριβή της γερμανικής μονάδας στη Μενίνα: 

"Η γενναιότης και η μαχητικότης των ανδρών σας εκίνησαν τον θαυμασμό του Ελληνικού λαού, των Συμμάχων και όλου του κόσμου. Τα κατορθώματά σας ξαναζωντάνεψαν την δόξαν των Ελληνικών όπλων και γράφουν νέας επικάς σελίδας δια την Ελλάδα"

https://www.pemptousia.gr/

Η επιστολή του Λάμπρου Τζαβέλα στον Αλή πασά

Το 1792 ο Αλή πασάς συνέλαβε ένα σχέδιο για την οριστική υποταγή του Σουλίου. Προσποιήθηκε ότι θα εκστράτευε εναντίον των πασάδων του Δελβίνου και του Αργυροκάστρου. Για την εκστρατεία αυτή, ζήτησε από τους αρχηγούς των δύο μεγαλύτερων σουλιώτικων γενών, Γεώργιο Μπότσαρη και Λάμπρο Τζαβέλα, τη συνδρομή τους.Οι Σουλιώτες ηγέτες, είτε γιατί δεν υποπτεύθηκαν τους σκοπούς τους Αλή είτε γιατί τη δεδομένη στιγμή δεν ήθελαν να αντιπαρατεθούν μαζί του, έστειλαν 70 μαχητές, με επικεφαλής τον Τζαβέλα. Ο ραδιούργος πασάς τούς υποδέχθηκε με τιμές και διοργάνωσε αθλητικούς αγώνες προς τιμήν τους. Οι Σουλιώτες άφησαν τα όπλα τους για να συμμετάσχουν και αιχμαλωτίστηκαν από τους Τουρκαλβανούς. Ο Αλή, πέρα από τον Λάμπρο Τζαβέλα, είχε συλλάβει λίγο καιρό νωρίτερα, με την ίδια μέθοδο, τον γιο του, Φώτο. Οι δύο αυτοί αιχμάλωτοι ήταν απαραίτητοι για το σχέδιό του. Πρότεινε στον Λάμπρο να μεταβεί στο Σούλι και να πείσει τους συμπατριώτες του να συνθηκολογήσουν. Ανταμοιβή γι’ αυτή του την πράξη, θα ήταν χρήματα, αξιώματα, τιμές, η απελευθέρωση των πολεμιστών του και κυρίως του γιου του. Ο Σουλιώτης αρχηγός συμφώνησε.Όταν έφτασε στο Σούλι, πρότεινε τη μέχρις εσχάτων αντίσταση. Έστειλε, μάλιστα και μια επιστολή στον Αλή, μνημείο ηρωισμού και φιλοπατρίας:

«Αλή πασά, χαίρομαι όπου εγέλασα ένα δόλιο.

Είμ’ εδώ, να διαφεντεύσω την Πατρίδα μου εναντίον εις ένα κλέπτην.

Ο υιός μου θέλει αποθάνει, εγώ όμως απελπίστως θέλω τον εκδικήσω πριν ν’ αποθάνω.

Κάποιοι Τούρκοι, καθώς εσύ, θέλουν ειπή ότι είμαι άσπλαχνος πατέρας, με το να θυσιάσω τον υιόν μου δια τον δικόν μου λυτρωμόν. Αποκρίνομαι, ότι εάν εσύ πάρης το Βουνόν (σ.σ. το Σούλι), θέλεις σκοτώσει τον υιόν μου με το επίλοιπον της φαμελίας μου και τους συμπατριώτας μου, τότε δεν θα ημπορέσω να εκδικήσω τον θάνατόν του, αμμή αν νικήσωμεν, θέλει έχω και άλλα παιδία, η γυναίκα μου είναι νέα, εάν ο υιός μου, νέος καθώς είναι, δεν μένη ευχαριστημένος ν’ αποθάνη δια την πατρίδα του, αυτός δεν είναι άξιος να ζήση και να γνωρίζεται ως υιός μου.

Προχώρησε λοιπόν άπιστε, είμαι ανυπόμονος να εκδικηθώ.

Εγώ ο ωμοσμένος εχθρός σου, Καπετάν Λάμπρος Τζαβέλας

Σούλι

Η επιστολή εξόργισε τον Αλή. Η πρώτη του σκέψη ήταν να σκοτώσει τον Φώτο. Συγκρατήθηκε όμως από τους αξιωματούχους του, πιθανόν με τη σκέψη ότι ίσως χρησίμευε στο μέλλον. Η μόνη λύση ήταν πλέον η επίθεση.Όμως, το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού για τους Τουρκαλβανούς είχε χαθεί. Οι Σουλιώτες ήταν απόλυτα έτοιμοι για την αναμέτρηση. Η επίθεση του Αλή εξαπολύθηκε στις 20 Ιουλίου 1792 και παρά τη σφοδρότητά της, δεν άργησε να καταλήξει σε πανωλεθρία.Το άλλοτε περήφανο «λιοντάρι της Ηπείρου» αναγκάστηκε να συρθεί σε διαπραγματεύσεις για συνθήκη ειρήνης.Σ’ αυτήν, οι Σουλιώτες επέβαλαν, μεταξύ άλλων, την απελευθέρωση όλων των συμπατριωτών τους ομήρων.Ο Φώτος Τζαβέλας ήταν πλέον ελεύθερος για να συνεχίσει την ηρωική παράδοση της γενιάς του.

Νίκος Γιαννόπουλος ιστορικός

Η ζωἠ και η Δράση του αρματολού Διαμαντή «Ολύμπιου»

«Δεν θά ιδώ τήν γην τής γεννήσεώς μου ελευθερωμένην»

Ο Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος (1790- 19 Ιανουαρίου 1856), γνωστός ως Καπετάν Διαμαντής ή Διαμαντής Ολύμπιος, ήταν αρματολός από την Πιερία, γόνος μεγάλης οικογένειας αρματολών. Γεννήθηκε στη Ράδιανη/Ρυάκια Πιερίας. Ο Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος ήταν ο πρωτότοκος γιος του μεγάλου αρματολού και γενάρχη της οικογένειας Νικολάου Ραδιανιώτη Ολύμπιου, γνωστότερου ως Νικολάου Κατερινιώτη Ολύμπιου. Το «Ραδιανιώτης» προέρχεται από τον τόπο καταγωγής της οικογένειας, τη Ράδιανη Πιερίας. Το «Κατερινιώτης» προστέθηκε αργότερα λόγω του ότι το αρματολίκι του Νικολάου Ραδιανιώτη ήταν η περιοχή της Κατερίνης. Το «Ολύμπιος» μαρτυρά τον τόπο δράσης των αρματολών που ήταν η ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου.Κύριο σημείο δράσης του Διαμαντή Νικολάου ήταν οι ορεινοί όγκοι του Βερμίου, του Ολύμπου και των Πιερίων τόσο πριν από το 1821 όσο και μετά την έκρηξη της Επανάστασης. Διαδέχθηκε τον πατέρα του στο αρματολίκι της Κατερίνης. Τον Ιούνιο του 1821 έλαβε μέρος στην εξέγερση της Κασσάνδρας. Μαζί με τον αδερφό του Κώστα πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό της Νότιας Μακεδονίας και στις 8 Μαρτίου 1822 έλαβε μέρος στις φονικότατες μάχες κατά των Τούρκων στον Κολινδρό, την Καστανιά και τη Μηλιά. Στη συνέχεια κλείστηκε στην πολιορκημένη Νάουσα και μετά την καταστροφή της πόλης (13 Απριλίου 1822) κατέφυγε στην Εύβοια. Εκεί, ο Αρειος Πάγος (η τοπική διοίκηση που προήλθε από τη Συνέλευση των Σαλώνων τον Νοέμβριο του 1821 διαλύθηκε με ψήφισμα της Β’ Εθνοσυνέλευσης τον Απρίλιο του 1823. Μετά από εισήγηση του Υπουργού Πολέμου Χριστόφορου Περραιβού λόγω της γενναιότητας και της στρατιωτικής του ικανότητας του Νικολάου, τον διόρισε αρχηγό των Επαναστατών της Εύβοιας αναθέτοντάς του τη διεύθυνση του αγώνα με έδρα το Ξηροχώρι (σήμερα Ιστιαία). Στο δυναμικό του διέθετε 1800 άνδρες, τους λεγόμενους «Ολύμπιους», αλλά και άνδρες από τη Μακεδονία και Θεσσαλία, Επίσης τους αρματολούς από την Πιερία Γεώργιο και Αθανάσιο Συρόπουλο (μέλη της Φιλικής Εταιρείας), τον αδερφό του Κωνσταντίνο, τον ξάδερφό του Δήμο Νικολάου, τον Μήτρο Λιακόπουλο, τον Κωνσταντίνο Μπίνο. Τον Ιούνιο του 1823 είκοσι χιλιάδες (20.000) Οθωμανοί υπό την αρχηγία του Γιουσούφ Περκόφτσαλη πασά εισβάλλουν στην Εύβοια. Ο Διαμαντής Νικολάου τον αντιμετώπισε μόνος του, ως επικεφαλής σώματος χιλίων διακοσίων αγωνιστών, με επιτυχία και παρά τα εμπόδια των ντόπιων αρχηγίσκων. Διεξάγονται φονικές μάχες στα στενά του Μαντουδίου από όπου βγαίνει νικητής. Στη συνέχεια επικρατεί στη Μάχη των Βρυσακίων, στη Χερσόνησο της Λιχάδα και ελέγχει το φρούριο Καράμπαμπα στη Χαλκίδα, καθώς και όλη τη βόρεια Εύβοια. Το νησί της Εύβοιας αγωνίζεται έως τα τέλη Ιουνίου 1823, ενώ παράλληλα ο Διαμαντής στέλνει 800 άνδρες του ως βοήθεια στο στρατόπεδο των Τρικέρων Μαγνησίας, όπου είχαν εγκατασταθεί Έλληνες αγωνιζόμενοι με επικεφαλής τους Τσιάμη Καρατάσιο και Αγγελή Γάτσο, αχώριστους συντρόφους του Διαμαντή.

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου (1823-1825), ο Διαμαντής Νικολάου κράτησε αυστηρή ουδετερότητα. Κάποια στιγμή, ο διορισμός του ως αρχιστράτηγου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους ντόπιους οπλαρχηγούς στην Ανατολική Στερεά και Εύβοια. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε το 1823 όταν, παρά τη συνεχή απειλή των Τούρκων, ο Νικόλαος Κριεζώτης (μετά από επιστολές που του έγραψε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος) κινήθηκε εναντίον του προκαλώντας εμφύλιες διαμάχες. Ο Διαμαντής συνέτριψε τους εσωτερικούς αντιπάλους του στις διάφορες εμφύλιες συγκρούσεις, καθώς εξακολουθούσε να έχει την υποστήριξη της κυβέρνησης και του Ιωάννη Κωλέττη. O Οδυσσέας Ανδρούτσος ενοχλήθηκε με την προαγωγή του Διαμαντή σε στρατηγό. Επιδίωκε να είναι αυτός στρατιωτικός ηγέτης της Ανατολικής Ελλάδος. Αντιπολιτεύεται και πολεμά τη νόμιμη κυβέρνηση, τον Άρειο Πάγο. Στέλνει στο Ξηροχώρι Ευβοίας (νυν Ιστιαία) τους Ευβοείς οπλαρχηγούς Τομάρα, Χαλκιά, Βερούση. Αυτοί λεηλατούν, προχωρούν σε ωμότητες, σκοτώνουν. Η γυναίκα του Διαμαντή Ολύμπιου οριακά απέφυγε την αιχμαλωσία, σε αντίθεση με τα παιδιά του και πολλούς συγγενείς και φίλους που δεν κατάφεραν να γλιτώσουν.

Μετά την καταστροφή του Πύργου των Λαζαίων στην Άνω Μηλιά Πιερίας κατευθύνθηκε προς το Βέρμιο, για να εκδικηθεί για τον θάνατο των συντρόφων του από τα Πιέρια. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Σκιάθο, όπου αντιμετώπισε με επιτυχία την επίθεση του Τουρκικού στόλου. Στις 9 Οκτωβρίου 1823 συμμετέχει στη νικηφόρα μάχη της Σκιάθου κατά του Ναυάρχου Μεχμέτ Χιουσρέφ Πασά (ο λεγόμενος Τοπάλ). Εκεί διακρίνεται, ενώ με τους Λιακόπουλο, Μπίνο, Δήμο Νικολάου και τους Συρόπουλους αγωνίζονται να διασώσουν από τη λιμοκτονία τριανταπέντε χιλιάδες γυναικόπαιδα προσφύγων που είχαν καταφύγει και έμεναν αβοήθητα στις βόρειες Σποράδες, παλιό καταφύγιο Μακεδόνων αρματολών. Εκεί είχαν συγκεντρωθεί όλοι όσοι κατάφεραν να γλιτώσουν μετά την αποτυχία των επαναστάσεων στη Νάουσα και την περιοχή του Ολύμπου και των Πιερίων (Απρίλιος-Μάιος 1822). Από εκεί τον Ιανουάριο του 1824 ξεκίνησε πειρατική δράση εναντίον του κόλπου της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής (Κασσάνδρα και Συκιά), καθώς και στην περιοχή των Τεμπών και Πλαταμώνα. Ο στόχος του ήταν αφενός να απασχολεί στρατιωτικά τους Τούρκους και αφετέρου να εξασφαλίσει πόρους για τη επιβίωση των Θεσσαλομακεδόνων που βρίσκονταν εγκατεστημένοι στα νησιά των Βορείων Σποράδων, καθώς η εκεί κατάσταση ήταν απελπιστική.Ο Διαμαντής Νικολάου ήταν γόνος μεγάλης οικογένειας κλεφταρματολών. radiani-ryakia Δυστυχώς, όλες οι προσπάθειες του Διαμαντή Νικολάου δεν είχαν συμμετοχή από τους ντόπιους κατοίκους, ίσως από τον φόβο των αντεκδικήσεων από τους Τούρκους και υπολογίζοντας ότι υστερούσαν αριθμητικά σε άνδρες και υλικό έναντι των Τούρκων. Οι μόνοι που προσέτρεξαν στον αγώνα του Διαμαντή ήταν οι Μακεδόνες των βόρειων Σποράδων, οι οποίοι ήταν επόμενο να τολμήσουν μια ανοιχτή σύγκρουση, καθώς ήθελαν να διεκδικήσουν πίσω τις περιοχές τους. Μετά την οριστική εξουδετέρωση της Επανάστασης στην Εύβοια το 1824 και έχοντας γίνει μισητός στον λαό της περιοχής, επέστρεψε στην περιοχή του Ολύμπου και έπαψε για κάποιο διάστημα να ασχολείται με τις πολεμικές επιχειρήσεις. Στις 3 Νοεμβρίου 1827 συμμετέχει μαζί με τον αδελφό του Κώστα σε μυστική σύσκεψη πολλών οπλαρχηγών που γίνεται στην Μονή του Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο. Η Μονή Διονυσίου υπήρξε για αρκετό καιρό κατά τη διάρκεια της επανάστασης κέντρο μυστικών επαφών των Μακεδόνων καπεταναίων, έως ότου το αντιληφθούν οι Οθωμανοί το φθινόπωρο του 1828, οπότε και λεηλάτησαν και ουσιαστικά εξαφάνισαν το μοναστήρι. Η μαρτυρία για την πράξη αυτή αναφέρεται σε επιστολή του Διαμαντή Ολυμπίου προς τον Στρατάρχη Δημήτριο Υψηλάντη στις 10 Οκτωβρίου 1828, από τον οποίο ζητάει στήριξη απέναντι στη δράση των Οθωμανών. Με μυστική εντολή της κυβέρνησης και σημαντική δύναμη Ολυμπίων επανέρχεται στον Όλυμπο κάνοντας ψευτοσυμφωνίες με τους Οθωμανούς και έχοντας ως άμεσο στόχο την προστασία του υπόδουλου Ελληνισμού της νοτιοανατολικής Μακεδονίας.Ο ερχομός του Ι. Καποδίστρια στην Ελλάδα στις 7 Ιανουαρίου 1828 έδωσε νέα προοπτική επιτυχίας του αγώνα και πολλές ελπίδες απελευθέρωσης του βόρειου Ελληνισμού. Τον Ιανουάριο του 1828 μετέβη στο Ναύπλιο για την ορκωμοσία του Ιωάννη Καποδίστρια. Μετά την ενημέρωση για την κατάσταση που υπάρχει στην περιοχή του Ολύμπου και της Θεσσαλίας, η νέα κυβέρνηση συνέστησε σώμα Θεσσαλομακεδόνων. Ο Καποδίστριας επέτρεψε τελικά τη διεξαγωγή επιχειρήσεων στη Μακεδονία, αλλά δεν προσέφερε κάποια ενίσχυση. Σε δύο αναφορές που υπογράφουν 30 συμμετέχοντες αγωνιστές, ζητούν να ενισχυθούν υλικά και να τους στείλει η Κυβέρνηση έναν επικεφαλής αξιοσέβαστο απ’ όλους. Παράλληλα, ζητούν τον Δημήτριο Υψηλάντη ως Γενικό Αρχηγό και τον Βαυαρό φιλέλληνα συνταγματάρχη Ηeideck ως διευθυντή των πραγμάτων. Ο τελευταίος απαντά θετικά να αναλάβει δράση και να τους συνδράμει με όποιον τρόπο μπορεί, ενώ η κυβέρνηση συνέστησε υπομονή, καθώς το ζήτημα των τελικών συνόρων του υπό δημιουργία Ελληνικού κράτους ήταν υπό διαπραγμάτευση και δεν υπήρχε στον ορίζοντα το ενδεχόμενο επέκτασης των δράσεων βορειότερα. Παράλληλα, ο Καποδίστριας συμβουλεύει τον Διαμαντή να περιμένει τη συνδρομή των Μεγάλων Δυνάμεων, αν υπάρξει, ενώ με τους Οθωμανούς να διατηρήσουν προς το παρόν καλές σχέσεις. Τελικά, οι προσπάθειες του Διαμαντή και των άλλων Μακεδόνων χωρίς την υποστήριξη της Κυβέρνησης δεν έφεραν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα στην Πιερία με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν φοβερά αντίποινα των Τούρκων κατά των ντόπιων κατοίκων. Έτσι, πολλά γυναικόπαιδα μεταφέρθηκαν εκ νέου στις Βόρειες Σποράδες.Με τους συναγωνιστές του αξιωματικούς, σωματάρχες στις 11 Μαρτίου 1828 ο Διαμαντής Νικολάου βρίσκεται στον Δαμαλά Τροιζηνίας κατά την ορκωμοσία των τριών πρώτων χιλιαρχιών του τακτικού στρατού. Τον βαθμό του χιλίαρχου, με πολλή ευκολία τον μοίραζε μαζί με άλλα ανώτατα αξιώματα και με μεγαλύτερη ευχέρεια τα αφαίρεσε ύστερα, όταν πια δεν είχε ανάγκη τις πολύτιμες υπηρεσίες των αγωνιστών· αυτό, μάλιστα, παρατηρήθηκε πολύ συχνά στις περιπτώσεις των Μακεδόνων οπλαρχηγών που οι ιδιαίτερες πατρίδες τους δεν κατόρθωσαν από την αρχή να ελευθερωθούν, οπότε και βρέθηκαν στο περιθώριο.Το 1829 όπως φαίνεται σε καταγραφή παροίκων της Σκοπέλου (02 Απριλίου 1829) βρίσκεται με την οικογένειά του στη Σκόπελο. Τον Ιούλιο του 1829 εκπροσωπεί τους Θεσσαλομακεδόνες αγωνιστές στην Δ’ Εθνοσυνέλευση Άργους και προσφέρει στον Καποδίστρια την πληρεξουσιότητά τους. Ο Καποδίστριας με επιστολή του τον ευχαριστεί, αλλά του δηλώνει πως δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει και του συνιστά, όπως και προηγουμένως, να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τους Τούρκους ελπίζοντας σε μελλοντική μεταβολή των πραγμάτων.Ο Διαμαντής προσπάθησε να συνθηκολογήσει με τους Τούρκους, προκειμένου να ανακτήσει το παλιό του αρματολίκι, χωρίς αποτέλεσμα, καθώς οι Τούρκοι τον είχαν από παλιά επικηρύξει και το 1830 έστειλαν ισχυρές δυνάμεις για να συλλάβουν αυτόν και τον Μιχάλη Πετσάβα. Το 1831 βρίσκεται στη Σκόπελο, βάσει εγγράφου που απέστειλε στις 5 Σεπτεμβρίου 1831 στον Ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, στους Λάζαρο και Γεώργιο Κουντουριώτη και στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο που βρίσκονταν στην Ύδρα. Ο Διαμαντής συνέχισε τη δράση του στη φρουρά Φθιώτιδας και Βοιωτίας με την αποστολή να εξουδετερώσει τα ληστρικά σώματα που λυμαίνονταν την περιοχή μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους.Στο 1832 εγκαταστάθηκε στο Αχλάδι Φθιώτιδας. Μετά την αποστρατεία του το 1836, αγωνιζόταν όπως όλοι οι πρόσφυγες του αγώνα, να επιβιώσει με μια πενιχρή σύνταξη. Μετά το 1836 ο Διαμαντής Νικολάου πηγαίνει στη Λαμία, την Αθήνα, αλλά και τη Θεσσαλονίκη, όπου συναντάται με άλλους ηγέτες του αγώνα. Στη Θεσσαλονίκη, μάλιστα, συναντήθηκε με τον Θανάση Συρόπουλο, χιλίαρχο του αγώνα -του οποίου απόγονοι ζουν μέχρι σήμερα στη Ράδιανη/Ρυάκια Πιερίας- με σκοπό να πετύχουν με γνωριμίες και μέσω της διπλωματικής οδού απελευθέρωση μιας αδερφής των Συροπουλαίων που είχε αιχμαλωτισθεί το 1822 στη Νάουσα. Στις 16 Ιουνίου 1844 με απόφαση του Βασιλιά Όθωνα διορίζεται, τιμής ένεκεν, γερουσιαστής στο σώμα της Γερουσίας, τίτλο που έφερε ως τον θάνατό του.Επιστολή προς τη Γερουσία Το 1853 ο Διαμαντής Νικολάου προσβάλλεται από φυματίωση, ασθένεια ανίατη έως το 1949. Ο ίδιος άντεξε ως το 1856. Στις 30 Δεκεμβρίου 1855, λίγες ημέρες πριν φύγει από τη ζωή έγραψε μια επιστολή προς τον φίλο του Γερουσιαστή Δημήτριο Χατζίσκο στην Αθήνα. Η επιστολή έφτασε στο κοινοβούλιο στα μέσα Ιανουαρίου 1856 και ενώ ο Ολύμπιος είχε αποβιώσει. Ωστόσο, η ιδιόχειρη επιστολή διαβάστηκε στη Γερουσία και καταγράφηκε στα πρακτικά της στις 19 Ιανουαρίου 1856, όπου αναγγέλθηκε ουσιαστικά ο θάνατος του ήρωα.

Η επιστολή γράφει:

Αχλάδι τήν 30 Δεκεμβρίου 1855.

Πρός τόν Κύριον Δ. Χατζίσκον Γερουσιαστήν. Εις Αθήνας. Αδελφέ! Σας γράφω διά χειρός μου· τό πάθος του στήθους μου προώδευσεν εις τόν ανώτατον βαθμόν, καί ογλίγωρα σάς αποχαιρετώ· μήν νομίσητε ότι εφοβήθην τόν θάνατον· όχι, καθότι είμαι εξήντα τεσσάρων ετών. Λυπούμαι όμως τά εξής· πρώτον δέν λυπούμαι τόσον πολύ διά τήν σύζυγόν μου καί ανήλικα τέκνα μου, ελπίζω εις τόν κοινόν πατέρα των Ελλήνων τόν Σεβαστόν Βασιλέα Όθωνα, καί εις τήν υπεράσπισιν των φίλων, νά μή τά αφήσουν να δυστυχούν. Το δεύτερον με λυπεί πολύ, δέν θά ιδώ αυτόν τόν μέγαν πόλεμον αποπερατωμένον· τό τρίτον μέ λυπεί κατάκαρδα, δέν θά ιδώ τήν γην τής γεννήσεώς μου ελευθερωμένην, όπου εχύθησαν τόσα αίματα εξ αιτίας μου, όπου εσήκωσα τήν επανάστασιν, (γνωστόν, προσέθηκεν ο αγορεύων, ότι ο Διαμαντής Ολύμπιος ήτο είς των εταιριστών και των διεγειράντων τήν Θεσσαλίαν κατά τόν αγώνα τού 1821) δέν είμαι εις κατάστασιν νά γράψω περισσότερα. Ο αδελφός σου ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ. Στις 16 Ιουνίου 1865 η χήρα του Διαμαντή Νικολάου και θυγατέρα του εθνομάρτυρα Δήμου Λάζου, αρματολού της Μηλιάς έγραφε προς την επιτροπή των Θυσιών και Αγώνων του Υπουργείου των Στρατιωτικών τα εξής: «εδυνάμεθα και άλλα έγγραφα να προσάγομεν αλλ’ επειδή είναι πάρα πολύ γνωστόν το άσμα του Διαμαντή Νικολάου Ολυμπίου εις την Επιτροπήν και εις πάντας, δεν θέλομεν να επιβαρύνομεν την Επιτροπήν με πλήθος εγγράφων». Η ίδια εννοούσε ένα γνωστό κλέφτικο ιστορικό τραγούδι του Διαμαντή που αναφέρεται στο εξαίρετο ιστορικό γεγονός της μάχης της Καστανιάς-Κολινδρού 28-29 Μαρτίου 1823, της φονικότερης σε Πιέρια και Ολυμπο κατά την εθνεγερσία του 1821. Οπως θα σημειώσουν ο Σπυρίδων Τρικούπης και ο Ιωάννης Βλαχογιάννης, χωρίς τον Διαμαντή Ολύμπιο Νικολάου επανάσταση στα Πιέρια, τον Όλυμπο και το Βέρμιο θα ήταν αδύνατο να εκδηλωθεί. Τα θεμέλια της οικίας του Καπετάν Διαμαντή Νικολάου υπάρχουν ακόμη και σήμερα στο χωριό Ράδιανη/Ρυάκια Πιερίας, όπου υπάρχει ανδριάντας του ήρωα.

Θωμάς Καραγκιοζόπουλος

«Μηχανή του Χρόνου»