ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ - Ο ΚΟΣΜΟΚΑΛΟΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ- Ο ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΣΚΛΑΒΩΝ

Ιερομόναχος, ιερομάρτυρας, ισαπόστολος και εθνεγέρτης. Υπήρξε η πλέον δραστήρια και επιβλητική φυσιογνωμία του νεοελληνικού Μαρτυρολογίου. Η μνήμη του παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα.Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Κώνστας και γεννήθηκε στο Μεγάλο Δέντρο της Αιτωλίας το 1714 από γονείς θεοσεβούμενους.Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο ιεροδιδασκαλείο του Γεράσιμου Λύτσικα στη Σιγδίτσα Φωκίδας και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στη Μονή της Αγίας Παρασκευής στα Βραγγιανά των Αγράφων.Μόλις τελείωσε το σχολείο δούλεψε ως δάσκαλος στην ευρύτερη περιοχή της Ναυπακτίας και μόλις ιδρύθηκε η Αθωνιάδα Σχολή στο Άγιο Όρος ήταν από τους πρώτους σπουδαστές της.Παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, με δασκάλους τον Παναγιώτη Παλαμά, τον Ευγένιο Βούλγαρη και το Νικόλαο Τζαρτζούλη και μελέτησε σε βάθος την Αγία Γραφή και το έργο των Πατέρων της Εκκλησίας. Το 1759 ενδύθηκε το μοναχικό σχήμα στη Μονή του Αγίου Φιλοθέου κι έλαβε το όνομα Κοσμάς. Μετ’ ολίγον χειροτονήθηκε ιερέας.Τον επόμενο χρόνο, με την προτροπή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σωφρονίου Β’, ο οποίος είχε εκτιμήσει τις αρετές και το δυναμικό του χαρακτήρα, ξεκίνησε το ιεραποστολικό του έργο στο υπόδουλο έθνος, το οποίο συνέχισε αδιάλειπτα για είκοσι χρόνια και επισφράγισε με το μαρτύριό του. Ο πατρο-Κοσμάς πραγματοποίησε τέσσερις μεγάλες περιοδείες σε διάφορες περιοχές του Ελληνισμού, από την Κωνσταντινούπολη ως την Πελοπόννησο και από τα νησιά του Αιγαίου ως την Αλβανία. Κήρυττε το λόγο του Θεού σε γλώσσα απλή και κατανοητή, ενώ παράλληλα ενίσχυε το φρόνημα του υπόδουλου γένους στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Ευγένιο Βούλγαρη.Απ’ όπου περνούσε πλήθος πιστών «ραγιάδων» τον άκουγε με πολλή προσοχή. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε κάποτε στην ομιλία του σ’ ένα χωριό:

''Ήρθα στο χωριό σας να σας κηρύξω τον λόγο του Θεού. Δίκαιο, λοιπόν, είναι να με πληρώσετε για τον κόπο μου. Όχι, όμως, με χρήματα, γιατί τι να τα κάνω; Η πληρωμή μου είναι να βάλετε τα λόγια του Θεού στην καρδιά σας για να κερδίσετε την αιώνια ζωή''.

Ο φλογερός ιερωμένος προέτρεπε να ιδρύουν σχολεία και εκκλησίες, γιατί θεωρούσε το σχολείο θεμέλιο για τη θρησκευτική και ηθική αναγέννηση των Ελλήνων.«Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώρα σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια» έλεγε.Προέτρεπε να μαθαίνουν στα παιδιά τους Ελληνικά, γιατί «και η εκκλησία μας είναι εις την Ελληνικήν». Από επιστολή του προς τον αδελφόν του Χρύσανθο πληροφορούμαστε ότι ίδρυσε 10 ελληνικά σχολεία της αρχαίας ελληνικής διαλέκτου και 200 δημοτικά σχολεία..Ὅταν ἔκαμεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνδρα έλεγε, ἔλαβεν ὁ πανάγαθος μίαν πλευρὰν ἀπ᾿ αὐτὸν καὶ ἔκαμε τὴν γυναίκα, καὶ τοῦ τὴν ἔδωκε διὰ σύντροφον. Ἴσια τὴν ἔκαμεν ὁ Θεὸς τὴν γυναίκα μὲ τὸν ἄνδρα, ὄχι κατωτέρα. Ἐδῶ πῶς τὰς ἔχετε τὰς γυναῖκας; -Διὰ κατωτέρας. -Ἀνίσως, ἀδελφοί μου, καὶ θέλετε νὰ εἶσθε καλύτεροι οἱ ἄνδρες ἀπὸ τὰς γυναῖκας, πρέπει νὰ κάμνετε καὶ ἔργα καλύτερα ἀπὸ αὐτάς·Εἴμεθα ἄνδρες καὶ κάμνομεν χειρότερα.Τον χαρακτήρα του κηρύγματός του δείχνουν οι «Διδαχές» του, όσες διασώθηκαν από τους μαθητές του, οι οποίοι τον ακολουθούσαν στις διάφορες περιοδείες του και κρατούσαν σημειώσεις. Ο Κοσμάς είναι γνωστός στις μέρες μας και για τις προφητείες του.Από τις πολλές προφητείες του, που διασώζονται, άλλες αναφέρονται στην απελευθέρωση του Γένους, άλλες στο μέλλον προσώπων και πόλεων, άλλες στο μέλλον της ανθρωπότητας και άλλες στις καταπληκτικές εφευρέσεις της επιστήμης.Η κορυφαία μορφή του που έζησε στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς,  (1714-1779).ξεπετάχθηκε μέσα από τα σπλάγχνα του Ελληνικού λαού, την κατάλληλη στιγμή, με γονιμοποιημένη τη σκέψη από το ασκητικό ιδεώδες της Ορθοδοξίας.Η φλογερή και καυτερή γλώσσα του Κοσμά, ενώ συγκινούσε και συγκλόνιζε τα πλήθη, απεναντίας στούς πλουσίους και τούς άρχοντες που κατέκρινε, δεν άρεσε.Ωστόσο μιλώντας την απλή γλώσσα του λαού, που χειριζόταν θαυμάσια, συμβούλευε την αγάπη, την ομόνοια, την αφιλοκέρδεια, την παύση της κερδοσκοπίας των εμπόρων και των πλουσίων και προ πάντων στηλίτευε τούς εξισλαμισμούς."Τούς αγρίους ημέρευε, τούς ληστάς κατεπράϋνε, τούς ανελεήμονας έδειχνε ελεήμονας, τούς ανευλαβείς ευλαβείς, τούς αμαθείς εμαθήτευε"

Η συνάντηση Αγίου Κοσμά - Αλή Πασά

Η συνάντηση των δύο ανδρών μαρτυρείται στο Τε­πε­λένι. Εκεί, όταν κάποιοι κινήθηκαν απειλητικά εναντίον του Αγίου διαλύοντας τη σύναξή του, εκείνος κα­τέ­φυγε στο αρχοντικό της Χάμκως, μητέρας του Αλή, η οποία τον προ­στάτεψε. Την ώρα του βραδινού φαγητού ο διορα­τι­κός επισκέπτης είπε στο νεαρό Τουρκαλβανό:«Θα γίνης μεγά­λος άν­θρω­πος· θα κυριεύ­σης όλη την Αρβα­νι­τιά· θα υπο­τά­ξης την Πρέ­βε­ζα, την Πάρ­­γα, το Σούλι, το Δέλβινο, το Γαρ­δί­κι και αυτό το τάχτι του Κουρτ Πα­σά. Θα αφήσης μεγάλο όνομα εις την Οι­κουμένην»Και πρόσθεσε: «Αυτή είναι η θέλησις της Θείας Προνοίας. Ενθυ­μήσου όμως σε όλη τη διάρκεια της εξουσίας σου να αγαπάς τους Χριστια­νούς, αν θέλης να μείνη η εξουσία εις τους διαδόχους σου». Την άλλη μέ­ρα το πρωί ο παρορμητικός νεαρός ρώτησε τον άγιο, αν θα πάει στην Κωνσταντινού­πο­λη. Τότε ο προορατικός ιερομόναχος απάντησε: «Και στην Πόλιν θα πας, μα με κόκκινα γένεια!».Ο Αλής δεν πρόλαβε να διευ­κρι­νίσει, τι σή­μαινε η τε­λευ­ταία φράση. Όμως, εντυπωσιασμένος στην πορεία της ζωής του από την επα­λή­θευση των προρ­ρήσεων αλλά και την ανάμνηση της εμπνευσμένης δι­δα­χής του α­γί­ου, τον τίμησε υπερβαλλόντως. Όταν κατέλαβε το Μπε­ρά­τι, έδωσε εντο­λή στον Μη­­­τροπολίτη Βελεγρά­δων Ιωάσαφ να κάνει ανα­κο­μι­δή του λει­ψάνου του ­Αγίου και να κτισθεί ναός και μοναστήρι στο όνομά του. Με ε­πι­­στο­λές και φιρμά­νια προέτρεψε τους προεστούς και τους κα­τοί­κους της ευ­ρύ­τερης περιοχής να προ­σφέ­ρουν για την αποπεράτωση του μονα­στη­ριού, το οποίο ενί­σχυσε οικονο­μι­κά και ο ίδιος.Στη συνέχεια ο Αλή Πασάς εγκαινίασε την εκκλησία και όρισε τριή­μερη εμπορική πανήγυρη στο Κολικόντασι στις 23, 24 και 25 Αυ­γού­στου. Παράλληλα οργάνωσε μεγαλοπρεπή λιτανεία της κά­ρας και των λειψάνων του στα Γιάννενα με τη συμμετοχή του χριστια­νι­κού κλήρου και του λαού, αλλά και πολλών τούρκων. ΄Ηδη από το 1815 καθιερώθηκε η εορτή του αγίου «δια βεζυρικής διαταγής».Ελεγε χαρακτηριστικά: «Τούτο το κα­λό­γερο, ωρέ, ήταν αληθινό προφήτη. Ήρθε σπίτι μου, στο Τεπελένι, και με ευκή­θηκε, ωρέ, και μου είπε όλα όσα έκαμα, σαν να τα είχε γραμ­μέ­να στο κι­τάπι!».Όταν κάποιος φανατικός μουσουλμάνος ειρωνεύτηκε τον Αλή Πα­σά, διότι τιμούσε τον άγιο Κοσμά, εκείνος απάντησε: «Φέρετέ μου ένα μου­σουλμάνο, σαν κι αυτόν τον χριστιανό και να του φιλήσω τα πόδια». Μερικά χρόνια αργότερον, όταν ο Αλή πασάς εσχεδίαζε την εναντίον του Σουλτάνου ανταρσίαν του, εκάλεσε το πνεύμα και πάλιν του Αγίου Κοσμά εις βοήθειάν του. Διέταξε και έφεραν από το Κιλικόντασι του Μπερατιού την κάρα του «πρωτομάρτυρος Κοσμά του Αποστόλου τούτου και προδρόμου του δευτέρου μάρτυρος της Ελληνικής Παλιγγενεσίας Ρήγα του Φεραίου», την οποίαν αυτός «περιέβαλε αργύρω και επεχρύσωσε και περιεκόσμησεν, επιθείς και αδάμαντας», και ωργάνωσε μίαν απιθάνως μεγαλοπρεπή λιτανείαν καθ' όλην την προς Ιωάννινα διαδρομήν της, της οποίας το τελευταίον μέρος παραστατικώτατα και καταλεπτώς περιγράφει ο Γάλλος βιογράφος του 1822 του Αλή, ο Ζερώμ ντε λα Λανς. Γράφει ο αυτόπτης εκείνου του περιστατικού Γάλλος:Συναντήσαμε στο δρόμο το λείψανο του Αγίου Κοσμά κι ακολουθήσαμε κι εμείς μαζί με το άλλο πλήθος προς το Σεράι. Στην αγορά οι καταστηματάρχες έβγαιναν στις πόρτες των μαγαζιών τους κι έκαναν τον σταυρό τους ευλαβικά. 'Απειρο πλήθος ήταν στοιβαγμένο από εδώ κι από εκεί κατά τη διάβαση της πομπής. Ένα απόσπασμα από καβαλάρηδες σωματοφύλακες του Αλή ακολουθούσε τους Ρωμιούς καλογέρους. Οι ψαλμωδίες των μοναχών ενώνονται με την προσευχή του πλήθους, που μεγαλόφωνα πρόφεραν τις λέξεις ‘Κύριε Ελέησον'Το νεκροταφείο που ήταν απέναντι από το Σεράι, μαύριζε από τον κόσμο, που είχε μαζευτή στο πέρασμα της λιτανείας. Η πομπή τέλος μπήκε στην κεντρική αυλή, γιομάτη κι αυτή από πλήθος. Οι Έλληνες καλόγεροι πέρασαν μέσα από διπλούς στίχους σωματοφύλακες του Αλή, παρατεταγμένους από δω και από κει. Φορούσαν τις επίσημες στολές τους, κόκκινες και χρυσοκέντητες, και στα σελάχια τους λαμποκοπούσαν τα καθάρια τους άρματα.Ξαφνικά, στο ύψος της μεγάλης σκάλας, που έφερνε στο εσωτερικό του παλατιού, παρατήρησα ένα θέμα περίεργο και ανεκδιήγητο. Εκατόν πενήντα χριστιανόπουλα από εκείνα που ζούσαν στο Σεράι, ασπροντυμένα και ολοκάθαρα, χύθηκαν στον πυλώνα του παλατιού, κρατώντας στα χέρι τους ασημένια θυμιατά! Χανούμισσες με τους διάφανους λευκούς φερετζέδες βγήκαν πίσω από τα παιδιά. Ανέβαιναν περίπου σε τριακόσιες και στριμώχτηκαν όλες στο βάθος του πυλώνα, από δω κι από κει της μεγάλης πύλης της εισόδου. Από μακριά μου έκαναν την εντύπωση ομιλών από άσπρα φαντάσματα. Έξαφνα είδα τον Αλή να προχωρή, έχοντας στο πλευρό του μιαν ωραία, ξεσκέπαστη γυναίκα. Ήταν η κυρά-Βασιλική, ολόμαυρα ντυμένη, που βημάτιζε σεμνά πλάι στον τύραννο, με δακρυσμένα τα μεγάλα μάτια της και κοιτάζοντας χάμω ντροπαλά. Κι ενώ οι καλόγηροι, που σήκωναν το λείψανο, ανέβαιναν σιγά-σιγά την πέτρινη σκάλα, όλο εκείνο το πλήθος γονάτισε.

Πρώτος έδωσε το παράδειγμα ο Αλής.

«Στον πυλώνα, μέσα στην αυλή, τα παιδόπουλα του Σεραϊού, οι σωματοφύλακες και ο άλλος λαός, στο νεκροταφείου, απέναντι, έξω στο δρόμο χιλιάδες άνθρωποι προσκυνούσαν τον 'Αγιο γονατιστοί. Η φωνή του παπά ακούστηκε τότε διακριτική κι ηχηρή: ‘Από λιμού, λοιμού και πολέμου σώσον ημάς, Κύριε!' Ο Αλής κι η Βασιλική σηκώθηκαν τότε κι ασπάστηκαν με ευλάβεια τη γυάλινη θυρίδα της ασημένιας κάσσας. Τα παιδόπουλα κουνούσαν τα θυμιατήρια τους, που γιόμιζαν την ατμόσφαιρα μ' άσπρα σύννεφα καπνού.Έπειτα όλοι χάθηκαν στο βάθος του Σεραϊού κι ο λαός διαλύθηκε!Η τελετή της λιτανεύσεως της κάρας του Αγίου είτε έτσι είχε γίνει, είτε μεγαλοποιημένη παρεστάθη από τον αυτόπτην αποθησαυριστήν της, φανερώνει κοντά εις τα πολλά δείγματα, και την απεριόριστον πίστιν του Αλή εις τον Αιτωλόν 'Αγιον.Δρα­μα­τικό ήταν το τέλος του Αλή. Όταν το 1822 επαναστάτησε εναντίον του Σουλτάνου, εκείνος διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Το αιμό­φυρτο κε­φά­λι του μεταφέρθηκε στην Πόλη και επιβεβαιώθηκε έτσι η προφητεία του Πατροκοσμά, «ότι θα πάει στην Πόλη με κόκκινα γένια».

Ο Αγιος Κοσμάς κήρυττε την εμμονή στην ορθόδοξη πίστη. Η αγάπη προς τον Θεό και η αγάπη προς τον πλησίον είναι οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρεφόταν περισσότερο η διδασκαλία του. «Καθώς ένα χελιδόνι χρειάζεται δύο πτέρυγας δια να πετά εις τον αέρα, ούτω και ημείς χρειαζόμεθα αυτάς τα δύο αγάπας, διότι χωρίς αυτών είναι αδύνατον να σωθώμεν» έλεγε.Η αγάπη και η ευλάβεια προς τον Θεό έπρεπε να εκδηλώνεται και με την τήρηση της Κυριακής αργίας, την οποία όμως κατέλυαν οι Εβραίοι με τα παζάρια. Γι’ αυτό το λόγο κατά τα τελευταία χρόνια της δράσης του επιτέθηκε με ασυνήθιστη οξύτητα εναντίον τους. «Δέκα χιλιάδες χριστιανοί με αγαπώσι και ένας με μισεί. Χίλιοι Τούρκοι με αγαπώσι και ένας όχι τόσον. Χιλιάδες Εβραίοι θέλουν τον θάνατόν μου και ένας όχι» έγραφε στον αδελφό του Χρύσανθο.Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν μια εκπληκτική μορφή διδασκάλου.Ενώ οι σημερινοί δάσκαλοι,ιερείς,θεολόγοι, κληρικοί (με κάποιες εξαιρέσεις) ναυαγούνε μέσα σ' ένα πέλαγος ασχέτων λόγων, που πολλές φορές δεν αγγίζουν τις ψυχές μας.Γι αυτό ήταν τόσος ο συνωστισμός των ανθρώπων που πήγαιναν να τον ακούσουν ενώ σήμερα οι άνθρωποι τους γυρίζουν την πλάτη.Εκείνος ομως κατόρθωσε υψηλές έννοιες αλήθειες και υψηλά δόγματα να τα εκλαικεύσει και να τα δώσει στον λαό με λόγια απλά.Είναι πολύ μεγάλο κατόρθωμα αυτό.Γιατί ενώ ήταν τόσο μορφωμένος κληρικός και λόγιος και θα μπορούσε να είναι διδάσκαλος σε μεγάλα σχολεία της εποχής εκείνος κατέβηκε στο λαό για να τον βοηθήσει με λόγια ωφέλιμα παρά όπως έλεγε να πλαθει φιλοσοφίες, φλυαρίες και άσκοπους στοχασμούς.Δεν συμφωνούσε με τους σπουδαγμένους συναδέλφους του που του έλεγαν (οπως λένε και σήμερα) "Τώρα με τις γριούλες και τους γέρους κάθεσαι και ασχολείσαι; " Γιατί αυτό τον κόσμο διακόνησε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Γι αυτό δεν συγκρινονται μαζί του οι νεώτεροι και καλά θα κάνουν να κατέβουν απ το ύψος της λογιοσύνης και της υπερηφανειας τους και να πούνε με δύο απλά λόγια στο λαό ορισμένα πράγματα να τον ενθαρρύνουν και να τον βγάλουν απ την λήθη.Να μιμηθούν τον άνθρωπο αυτόν που επί είκοσι χρόνια χωρίς φόβο γύρισε ολόκληρη την Ελλάδα και εκοπίασε και έχτισε σχολεία και κυνηγήθηκε και μαρτύρησε στα χερια εβραίων και Τούρκων για Χριστό και Ελλάδα,με μόνο οπλοστάσιό του τρείς με πέντε Διδαχές !Είχε πάντα σαν στόχο του τους Εβραίους και τους Μωαμεθανούς.Ήταν επισης αυστηρός με τους αιρετικούς, με τους ασεβείς και με τους αθεους."Όποιος συναναστρέφεται με Εβραίο είναι σαν να συναναστρέφεται με τον διάβολο" ἐλεγε ο Άγιος και τολμάτε και έχετε αλισβερίσι, Χριστιανοί με τους Εβραίους; Μιλουσε και για Τον Πάπα."Τον Πάπα να καταράσθε" ότι αυτός εστίν η αιτία για όλα (και πὀσο δίκιο είχε τελικά) Ο Άγιος Κοσμάς συντηρούσε και στήριζε αυτήν την ορθόδοξη αυτοσυνειδησία μας και απέναντι των Τούρκων και απέναντι των Εβραίων, γιατί υπήρχε κίνδυνος ο εξισλαμισμός να γίνει ένα μεγάλο ρεύμα. Αυτό πρόλαβε ο ἀγιος γεροντας,να μην γίνουμε όλοι Μωαμεθανοί.Το ρεύμα αυτό κινδύνευε να παρασυρει το Γένος, να μας αφανισει..Και βγήκε και  σταμἀτησε το ποτάμι αυτό μόνος του !

sansimera.gr

mixanitouxronou

Θα μπορούσα να λέω και να γραφω ὠρες γι αυτη τη τεράστια μορφη του Ελληνισμου.Προσπάθησα ομως απλώς με γενικές αναφορές να παρουσιάσω την μεγαλειώδη απλότητα ενός νεώτερου Αποστόλου, ο οποίος μέσα στην πλημμυρίδα του Μουσουλμανισμού και την δολιότητα του Εβραϊσμού διέδωσε την Ορθοδοξία και το Γένος.Οι Εβραίοι της Ηπείρου ομως (ποιοι άλλοι; ) συκοφάντησαν τον Αιτωλό ως φιλοπόλεμο και τον κατηγόρησαν στην Τουρκική διοίκηση ως οργανωτή επαναστάσεως.Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν και τον κρέμασαν σε ένα δέντρο στις 24 Αυγούστου 1779, στα 65 του χρόνια! Κατόπιν, έδεσαν στο τίμιο λείψανό του μια βαριά πέτρα και το έριξαν στο ποτάμι για να μη βρεθεί ποτέ.Ο εφημέριος της Εκκλησίας της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Κολικόντασι, ο παπα - Μάρκος, βρηκε αργοτετα το Άγιο λείψανο να πλέει επάνω στο νερό του ποταμού και να στέκεται όρθιο, σαν να ήταν εν ζωή !Κανονικά την σημερινή μέρα έπρεπε να την κάνουν εθνικη εορτή.Και ας αφήσουν ορισμένοι το μισος τους προς τον Πατροκοσμά κι οτι είπε το ενα είπε το άλλο.Ας λενε την αληθεια,οτι στον Χριστιανισμό και σε όλους αυτους τους μάρτυρες οφείλεται η ελευθερία των Ελλήνων.Ο Αιτωλός και η Ορθοδοξία μιλούν για την αθανασία της ψυχής.Δείχνουν τον δρόμο.Αν είναι τυφλοί αυτό αλλἀζει.Με θρησκευτική κατάνυξη και βαθιά συγκίνηση ομως ευτυχὠς,η Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας αλλά και πλήθος πιστών τιμούν τη μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στο Κολικόντασι, εκεί όπου βρίσκεται ο τάφος του.Στην Ιερά Μονή, αφιερωμένη στον Πατροκοσμά, τελείτε Συνοδική Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου και με τη συμμετοχή όλων των μελών της Ιεράς Συνόδου.Εκατοντάδες Ορθόδοξοι από την Αλβανία αλλά και από την Ελλάδα, προσκυνοὐν τον τόπο που φύλαξε για δεκαετίες τα λείψανα του Αγίου.Στην Αρχιεπισκοπή.Στο Κολικόντασι, ο Πατροκοσμάς ίδρυσε το τελευταίο σχολείο. Εκεί καθώς κήρυττε τον πήραν οι άνθρωποι του Κουρτ Πασά. Τον οδήγησαν σε ένα δέντρο, τον θανάτωσαν και πέταξαν το σώμα του στο ποτάμι.Από κει τον ανέσυραν οι χριστιανοί και έγινε η ταφή στη Μονή που αφιερώθηκε στην μνήμη του.Με την φροντίδα του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου εντοπίστηκε και το σημείο που ο Άγιος απαγχονίστηκε, στο χωριό Μόγιαλι του Φίερι, δίπλα στον Άψω (Σέμαν), όπου ανυψώθηκε μεγάλος ξύλινος Σταυρός.

Φυλασσεται στο εκκλησάκι τού Αγίου Κοσμά τού Αιτωλού στόν συνοικισμό Αγίου Ιωάννου στήν Αρτέμιδα.

Στις 20 Απριλίου 1961, το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης ανακήρυξε τον Κοσμά τον Αιτωλό Άγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και όρισε η μνήμη του να εορτάζεται στις 24 Αυγούστου, ημέρα του μαρτυρίου του.