Η σφαγή στο Κομμένο Αρτας

Η σφαγή του Κομμένου ήταν μια από τις μεγαλύτερες σφαγές αμάχων στην ιστορία της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Διαπράχθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, στις 16 Αυγούστου 1943, στο χωριό Κομμένο που βρίσκεται στον νομό Άρτας και είναι χτισμένο κοντά στις όχθες του ποταμού Άραχθου.Σύμφωνα με τον αυτόπτη μάρτυρα Στέφανο Παππά, η μηχανοκίνητη μονάδα γερμανικών στρατευμάτων από τη Φιλιππιάδα, με την εντολή της Διοίκησης Ιωαννίνων, εισέβαλε στο χωριό Κομμένο της Άρτας τα χαράματα της 16ης Αυγούστου 1943, με το πρόσχημα των αντιποίνων για την ύπαρξη ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ στην περιοχή.Το χωριό κοιμόταν ήσυχο μετά από γαμήλια γιορτή πού είχε γίνει την προηγούμενη ημέρα. Στο χωριό υπήρχαν και ορισμένοι φιλοξενούμενοι από την Πρέβεζα. Την εποχή εκείνη πρακτικά το Κομμένο ανήκε στο Νομό Πρέβεζας με θαλάσσια επικοινωνία.

16 Αυ­γού­στου 1943 : Περί τους 120 άν­δρες του 12ου Λόχου της 1ης Ορει­νής Με­ραρ­χί­ας Κα­τα­δρο­μέ­ων γνω­στή πε­ρισ­σό­τε­ρο σαν Με­ραρ­χία Εντελ­βάις, με­τα­φέρ­θη­καν με στρα­τιω­τι­κά φορ­τη­γά στα πε­ρί­χω­ρα του χω­ριού Κομ­μέ­νο, νότια της Άρτας.Η δια­τα­γή που δό­θη­κε έλεγε με­τα­ξύ των άλλων να φο­νευ­τούν όλοι οι κά­τοι­κοι σαν μέτρο αντεκ­δί­κη­σης.Ο λόγος ήταν ότι πριν λίγες ημέ­ρες που ένας Γερ­μα­νός αξιω­μα­τι­κός οδή­γη­σε το όχημα του μέσα από το χωριό, είχε πα­ρα­τη­ρή­σει τότε αντάρ­τες, οι οποί­οι έκα­ναν δια­πραγ­μα­τεύ­σεις για την προ­μή­θεια τρο­φί­μων από το χωριό.Το έργο της σφαγής ανατέθηκε στο 98ο Σύνταγμα του συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμινγκερ. Το ξημέρωμα της 16ης Αυγούστου 100 άνδρες του 12ου Λόχου με επικεφαλής των υπολοχαγό Ρέζερ οπλισμένοι με όλμους, πολυβόλα, χειροβομβίδες και αυτόματα όπλα περικύκλωσαν το χωριό.Η τελευταία εντολή που πήραν από τον Ρέζερ, σύμφωνα με μαρτυρία ενός από τους στρατιώτες, ήταν να μην αφήσουν τίποτα όρθιο. Οι άντρες της Βέρμαχτ εκτέλεσαν κατά γράμμα την εντολή.Μπήκαν στο χωριό οι Γερμανοί και δεν άφη­ναν τί­πο­τε όρθιο.Έκαι­γαν ό,τι έβρι­σκαν μπρο­στά τους και σκό­τω­ναν με μιαν απε­ρί­γρα­πτη αγριό­τη­τα...Ολό­κλη­ρες οι­κο­γέ­νειες κά­η­καν ζω­ντα­νές μέσα στα σπί­τια τους, πριν ακόμη ξυ­πνή­σουν.. Άλλοι έτρε­χαν στους δρό­μους να σω­θούν και έπε­φταν από τις σφαί­ρες που θέ­ρι­ζαν το χωριό..Αν­θρώ­πι­να σώ­μα­τα κό­πη­καν στα δυο ή δια­λύ­θη­καν και δεν βρέ­θη­καν ποτέ.Φαί­νε­ται πως η δια­τα­γή ήταν σαφής: ''Να μην μεί­νει τί­πο­τε ζω­ντα­νό σ’ αυτό το χωριό''

Έξι ώρες κρά­τη­σε η σφαγή. Δρό­μοι, αυλές, κα­μέ­να σπί­τια, κήποι, χα­ντά­κια, η πλα­τεία, ολό­κλη­ρο το χωριό γέ­μι­σε πτώ­μα­τα, που με­ρι­κά έμε­ναν άθα­φτα αφού δεν απέ­μει­νε κα­νείς ζω­ντα­νός απ’ τους συγ­γε­νείς για να τους θάψει.. Όσοι σώ­θη­καν έπρε­πε ν’ αντέ­ξουν και ν’ αφή­σουν γι’ αρ­γό­τε­ρα τα δά­κρυα και τον πόνο... Έτσι, άνοι­ξαν λάκ­κους κι έρι­ξαν τους νε­κρούς μέσα, για να μην τους φάνε τα σκυ­λιά και τα όρνια και να μην πέ­σουν αρ­ρώ­στιες αγιά­τρευ­τες στο χωριό.Στο σπίτι του Θό­δω­ρου Μάλ­λιου γι­νό­ταν ο γάμος τη κόρης του Αλε­ξάν­δρας.Οι ναζί δεν σε­βά­στη­καν και δεν λο­γά­ρια­σαν τί­πο­τε και κα­νέ­ναν.Τους έκα­ψαν και τους σκό­τω­σαν... 35 άτομα.Ανάμεσα τους και τη νύφη και τον γα­μπρό.Σώθηκαν μόνο δύο, ο Αλέ­ξαν­δρος και η Μαρία, που είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά για να φρο­ντί­σουν στο χω­ρά­φι τα ζώα.Ο αείμνηστος Στέφανος Παππάς, μετέπειτα γυμνασιάρχης, από το Κομμένο, νεαρός τότε επέζησε της σφαγής και έγραψε βιβλίο με πλήρη περιγραφή των γεγονότων.Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του είναι το εξής: «Οι πρώτοι προστρέξαντες μετά την ανθρωποσφαγή Γρηγόρης Κολιοκώτσης και Ευστάθιος Κολιοκώτσης, ευρήκαν τις δύο ξαδέρφες των Αθηνά και Θεοδοσία νεκρές από σφαίρες πιστολιού και φανερότατα τα ίχνη του βιασμού.Αλλα παραδείγματα μακαβρίου εγκληματικότητας είναι τα δύο μωρά του μακαρίτη Ευστάθιου Κολιοκώτση ηλικίας 7 μηνών, που ευρέθηκαν νεκρά από ασφυξία, γιατί οι κακούργοι εγέμισαν τα στόματά των με βαμβάκι βρεγμένο με βενζίνη και κατόπιν το άναψαν για να απολαύσουν ένα σαδιστικό πυροτέχνημα.Ευρέθη επίσης ο δεύτερος παππάς του χωριού Ζώης Παππάς σκοτωμένος με μαχαίρι και με εξωρυγμένους τους οφθαλμούς.Ως επισφράγισμα της θηριωδίας των ανωτέρω αναφέρω ένα πρωτάκουστο κακούργημα. Η ετοιμογέννητη Παναγιώτα σύζυγος του Λεωνίδα Τσιμπούκη βρέθηκε νεκρή με την κοιλιά ξεσχισμένη και το έμβρυο νεκρό δίπλα της, όπως βεβαιώνει ο αυτόπτης μάρτυρας Θεόδωρος Σταμάτης». (Στέφανος Παππάς, 1996 και Γκούβας Χαράλαμπος, 2009).Όσοι πρό­λα­βαν και πε­τά­χτη­καν έξω απ’ τα σπί­τια τους, έτρε­χαν να σω­θούν στα χω­ρά­φια ή να κρυ­φτούν χω­μέ­νοι στα βαθιά χα­ντά­κια.Μόνη σω­τη­ρία απέ­μει­νε για πολ­λούς το πο­τά­μι. Πλή­θος κό­σμου έτρε­χε κατά εκεί. Άλλοι ρί­χνο­νταν στα νερά του για να πε­ρά­σουν απέ­να­ντι και να σω­θούν. Άλλοι κρέ­μο­νταν απ’ τις βάρ­κες και τρέ­μο­ντας πά­λευαν να γλι­τώ­σουν απ’ τον εφιάλ­τη. Κι εκεί πνί­γη­καν σχε­δόν όλοι όσοι μπή­καν στη βάρκα του Σπύ­ρου Βλα­χο­πά­νου, σχε­δόν 20 άτομα.

317 πο­λί­τες κά­τοι­κοι του Κομ­μέ­νου και γύρω χω­ριών φο­νεύ­τη­καν κατά τρόπο άγριο, ανά­με­σά τους ήταν 172 γυ­ναί­κες και 145 άν­δρες όλων των ηλι­κιών, 80 παι­διά μι­κρό­τε­ρα των 10 ετών, 13 ήταν βρέφη μι­κρό­τε­ρα του 1 έτους.Οι δύο ιε­ρείς του χω­ριού φο­νεύ­τη­καν, 38 κά­η­καν ζω­ντα­νοί στα σπί­τια τους.Από τα σπί­τια τα 181 κα­τα­στρά­φη­καν.Ζώα και κι­νη­τά πε­ριου­σια­κά στοι­χεία τα πήραν σαν λά­φυ­ρα.Ο θρή­νος κι οι κραυ­γές του πνιγ­μού έσμι­γαν με τη βουή της φω­τιάς και των όπλων που αφά­νι­ζαν το Κομ­μέ­νο.(Έχω επισκεφτεί το μέρος κι ένιωσα ένα παραξενο δέος)

Από τη δεκαετία του '60 Γερμανοί ιδιώτες έμαθαν για τη σφαγή του Κομμένου και επισκέφθηκαν το χωριό. Μάλιστα μια ευκατάστατη Γερμανίδα χρηματοδότησε την ανέγερση νέου Δημοτικού Σχολείου. Από τη δεκαετία του 1980 άρχισε να ασχολείται με τις θηριωδίες των Ναζί ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, ο οποίος και για το σχετικό βιβλίο του τιμήθηκε από την Κοινότητα Κομμένου.Το έτος 2003, Γερμανοί ακτιβιστές παρουσία τηλεοπτικών συνεργείων άπλωσαν πανό μέσα στο Μουσείο Περγάμου που βρίσκεται στο τέως Ανατολικό Βερολίνο με το σύνθημα «Καλάβρυτα- Δίστομο - Κομμένο. Να αναγνωρισθεί η σφαγή και να δοθούν αποζημιώσεις», στα Γερμανικά και Ελληνικά. Τελικά στις 30 Απριλίου 2004 ανακοινώθηκε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι ο εισαγγελέας του Μονάχου άνοιξε το φάκελο της σφαγής του Κομμένου, και ο Πρόεδρος του Κομμένου Γεώργιος Παππάς δήλωσε ότι επιτέλους ανοίγει ο δρόμος για περαιτέρω διεκδικήσεις.Κάθε χρόνο στις 15-16 Αυγούστου γίνεται στο Κομμένο μνημόσυνο και τελετές σε ανάμνηση αυτής της θηριωδίας που δεν τιμά τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό.

https://www.tilestwra.com/