Η Κύπρος στήν περίοδο τής τουρκοκρατίας, ακολούθησε κοινή πορεία με τήν Ελλάδα καί μοιράστηκε τήν ίδια τύχη. Οι Κύπριοι, έλαβαν μέρος στίς μάχες για απελευθέρωση καί κάποιοι από αυτούς επέστρεψαν θριαμβευτές. Τρείς από αυτούς, πού πολέμησαν, επιβίωσαν καί επέστρεψαν ήταν οι Γιάννης Πασαπόρτης από την Κοίλη, Χατζηχριστόδουλος Κοκκινόφτας και Νικόλας Χατζησάββας από τήν Τσάδα. Οι τρείς Πάφιοι, είχαν πάρει μέρος στήν ηρωική Έξοδο τού Μεσολογγίου καί κατάφεραν να γλυτώσουν από τήν επί ένα χρόνο πολιορκούμενη ''Ιερά Πόλη'' της Ελλάδας. Δεν ήταν όμως μόνο αυτοί οι τρεἰς πού βρέθηκαν μεταξύ τών Μεσολογγιτών. Στα ενθυμήματα τού Νικηταρά τού Τουρκοφάγου εντοπίζονται οι αναφορές για τον καπετάν Ιωάννη τον Κύπριο και τον Παντελή Γεωργίου Ορφανό. Από την άλλη ο Νικόλας Κασομούλης αναφέρει για τον Νικόλαο Χατζησάββα, πώς ''Επτά πληγαίς είχε λάβει ένας στρατιώτης μου, έως τότες και μ΄έλεγε ακόμη ο δυστυχής ότι θα βαστάξω''
Ο Γιάννης Πασαπόρτης, επέστρεψε στήν Κοίλη της Πάφου με τή λήξη τού Αγώνα. Φορώντας φουστανέλα καί τσαρούχια, κράταγε στό ένα χέρι το ελληνικό του πια διαβατήριο πού εκτός από περηφάνια τού είχε χαρίσει καί τό επώνυμο Πασαπόρτης.
Διηγιόταν τήν τραγική πείνα πού θέριζε τον κόσμο τού Μεσολογγίου καί πώς για να επιβιώσουν αναγκάζονταν να τρώνε αποφάγια κι υπολείμματα γαϊδάρου. Μαζί του είχε φέρει το σπαθί καί το καριοφίλι του, πού δυστυχώς σήμερα δεν σώζονται. Έφερε όμως κι έναν χειρόμυλο, με τον οποίο άλεθε τήν πυρίτιδα για το καριοφίλι του. Ο χειρόμυλος διασώθηκε καί πέρασε από γενιά σε γενιά. Σήμερα, βρίσκεται στήν κατοχή τής Κλεοπάτρας Χρ. Σοφιανού, απόγονο του Πασαπόρτη.
Ο Χριστόδουλος Μακρής έλαβε μέρος σε πολλές μάχες της Επανάστασης και γύρισε στην Κύπρο τιμημένος, μετά την ίδρυση του ελληνικού Κράτους. Ανάλογη πορεία είχαν ο Μάρκος Ιερώνυμος από το Όμοδος, ο Φραγκίσκος Αντωνίου από την Αθηένου, ο Θεοχάρης Τρίψιμος από τη Σωτήρα Αμμοχώστου, ο Χαράλαμπος Φράγκος από την Καλαβασό και ο Χριστοφής Αυξέντη από τα Πέρα. Ο Κωνσταντίνος Κυπριώτης πού υπηρέτησε στο πυρπολικό του Κωνσταντίνου Κανάρη και πνίγηκε κατά τη διάρκεια μιας ναυτικής επιχείρησης. Στο πυρπολικό του Κανάρη υπηρέτησε και ο γιος του Κυπρίου αυτού αγωνιστή, ο Γεώργιος Κωνσταντίνου Κυπριώτης, ο οποίος έπεσε και αυτός κατά τη διάρκεια άλλης αποστολής.
Ο Κανάρης στην Κύπρο το 1821 ελλιμενίστηκε στις βόρειες ακτές της Κύπρου (Ασπρόβρυση Λαπήθου) όπου γέμισε τα καράβια του με προμήθειες και δεκάδες εθελοντές.Ο Θεοχάρης Χατζηηλίας, καταγόμενος από την Λάπηθον, την ''ιμερόεσσαν'' πολέμησε σε διάφορες μάχες κι αργότερα έγινε αξιωματικός στόν τακτικό ελληνικό Στρατό. Είναι ο παππούς του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Ο Ιωάννης Σταυριανός από το χωριό Λόφου της Λεμεσού είναι ο μόνος Κύπριος αγωνιστής που μας άφησε απομνημονεύματα. Έγραψε την ''Πραγματεία των περιπετειών του βίου μου'' στην οποία εξιστορεί τή συμμετοχή του στήν επανάσταση.
Κατόπιν πρωτοβουλίας τής Κυπριακής Πρεσβείας στήν Αθήνα καί τής Ομοσπονδίας Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας, κατασκευάστηκε πλάκα στό Μεσολόγγι, πρός τιμήν τών Κυπρίων πού πήραν μέρος στην ηρωϊκή Έξοδο. Αργότερα, προστέθηκε και ένα Μνημείο, στο οποίο η Κύπρος στεφανώνουσα'' τιμά καί στεφανώνει με το ένα χέρι τούς ήρωες της Εξόδου καί με το άλλο τοὐς Κύπριους πού αγωνίστηκαν για το Μεσολόγγι.
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Δυστυχώς, η Κύπρος δεν απελευθερώθηκε. Απλά, άλλαξε χέρια το 1878 περνώντας αιφνιδίως από την Οθωμανική στην Βρετανική Αυτοκρατορία. Έκτοτε, ο Κυπριακός ελληνισμός συνέδραμε ποικιλοτρόπως σε κάθε αλυτρωτική προσπάθεια του Εθνικού Κέντρου επιδιώκοντας να προσαρτηθεί σε αυτό. Κύπριοι εθελοντές ήταν παρόντες στον «ατυχή» πόλεμο του 1897, στο Μακεδονικό Αγώνα, στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13), στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1922), στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, το Κυπριακό ενωτικό κίνημα αποδείχθηκε το μακροβιότερο και μαζικότερο της νεότερης ελληνικής Ιστορίας, παρουσιάζοντας αξιοθαύμαστη ''αυτοσυνέπεια''. Η κορύφωση αυτού του ενωτικού νόστου ήρθε με το έπος της ΕΟΚΑ καί τόν αγώνα τού 1955-59 όπου υπήρξαν πλήθος ανωνύμων, ηρωικώς πεσόντων ''εν τοις Ιεροίς του Γένους ημών Αγώσι''.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.