Ήταν "δικτάτορας" ο Καποδίστριας ;

Γραφει ο Κωσταντίνος Τάταρης

Ήταν "δικτάτορας" ο Καποδίστριας όπως απεφάνθη η "Επιτροπή" της κας Γιάννας ; Όχι,δεν ήταν.

Δικτάτορας είναι κάποιος που με εξωθεσμικό και συνήθως βίαιο τρόπο, ανατρέπει την προϋπάρχουσα νόμιμη και συντεταγμένη πολιτειακή κατάσταση. Ο Καποδίστριας ως ο πρώτος Κυβερνήτης δεν ανέτρεψε καμιά "προϋπάρχουσα πολιτειακή κατάσταση", η ευκολία με την οποία αποδίδεται ο συγκεκριμένος προσδιορισμός σε διάφορες και διαφορετικές περιπτώσεις, αν μη τι άλλο, δείχνει την απαιδευσία "ελίτ" και "πολιτών".Ας θέσουμε διαφορετικά το ερώτημα,μπας και βγάλουμε άκρη : Ήταν "αυταρχικός Κυβερνήτης" ο Ιωάννης Καποδίστριας ; Ναι, ήταν και ευτυχώς λέω εγώ, αλίμονο αν δεν ήταν ! Εκείνο που πρέπει να μας προβληματίσει με τον συγκεκριμένο άνδρα,την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, δεν είναι το αυτονόητο "αυταρχικό" της διακυβερνήσεώς του, αλλά ποιο το όραμα, το ήθος και οι ικανότητες του ανδρός. Αν , δηλαδή, πέρα από "αυταρχικός" ήταν και "φωτισμένος". Μα, θα αναρωτηθεί κάποιος , υπάρχουν "φωτισμένοι αυταρχικοί ηγέτες" ; Ναι, Φρόντο μου, υπάρχουν.Πρόκειται για εκείνους τους όχι απλά ιδιαίτερους, όχι απλά ξεχωριστούς άνδρες, αλλά "τους γραμμένους από τη Μοίρα" που καλούνται όχι απλά να "διαχειριστούν" μια ρευστή κατάσταση, αλλά σε μια χαοτική, μεταβατική ιστορική περίοδο, να δημιουργήσουν εκ του μηδενός, να θέσουν τα θεμέλια αλλά και τις πρώτες κολόνες του οικοδομήματος που θα στηθεί μετά το πέρας της χαοτικής αμορφίας, "της εποχής της Μεσοβασιλείας", το όποιο οικοδόμημα θα φέρει την προσωπική σφραγίδα τους.Σε κάθε περίπτωση "η εποχή της Μεσοβασιλείας" χαρακτηρίζεται όχι απλά από αστάθεια, αλλά από το απόλυτο κενό. Σ'αυτή την ιδιαίτερη εποχή οι "ηγέτες" δεν είναι απλά "ηγέτες" είναι ιστορικοί πρωταγωνιστές, "οι μεταβατικοί ήρωες". Ο Καζαντζάκης είναι από τους ελάχιστους που στοχάστηκαν σοβαρά ως προς τη σημασία αυτής "της εποχής", δεν είναι τυχαίο που όλοι, σχεδόν, οι θεατρικοί του ήρωες, ήταν "μεταβατικοί ήρωες",δεν είναι τυχαίο που μια από τις τραγωδίες του ήταν "ο Ιωάννης Καποδίστριας".Οι "μεταβατικοί ήρωες" πέρα από οραματιστές είναι βουλησιοκράτες, πέρα από πρόδρομοι αρχιτέκτονες αλλά και κατασκευαστές και, ναι, είναι αυταρχικοί, βιάζουν τα πάντα γύρω τους να δουλεύουν σύμφωνα με τη δική τους δυνατή θέληση, "το μελλούμενο" δεν είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης. Οι "μεταβατικοί ήρωες" ΔΕΝ κάνουν "δημοκρατικό διάλογο" με τους εκπροσώπους της "μετάβασης" που θέλουν να παγιωθεί ως μόνιμη κατάσταση, εν προκειμένω ο Καποδίστριας, έπρεπε με σιδηρά πυγμή να επιβληθεί στους φύλαρχους , στους τιμαριούχους, στους επίδοξους δικτατορίσκους που αποκαλούν "τύραννο" εκείνον που, πολύ απλά,τους κλείνει το δρόμο και δεν τους αφήνει να γίνουν "χαλίφηδες στη θέση του Χαλίφη", να επεκτείνουν το "τιμάριό" τους σε ολόκληρη την επικράτεια. Η σύγκρουση θα είναι απόλυτη και, βεβαίως, στη σύγκρουση αυτή θα χαθούν πέρα από τους "φύλαρχους" και πολλοί "ευγενείς" και πολλοί "δίκαιοι" που νόμισαν ότι τα πράγματα "είναι ήδη έτοιμα", αλλά δεν είναι, γιατί η χαοτικότητα της μετάβασης καταπίνει τα πάντα και προσφέρει χώρο μόνο για τους επίδοξους μικρούς δικτατορίσκους, χρειάζονται "οι μεταβατικοί ήρωες"που θα χαράξουν σε μέρη απάτητα το δρόμο, όπου θα οδεύσουν οι επόμενοι και ,αν χρειαστεί να αλλάξουν την πορεία του,πρώτα όμως πρέπει "ν' ανοίξει ο δρόμος" και αυτό δεν (μπορεί να) είναι αποτέλεσμα μικρών και μεγάλων συμβιβασμών, μικρών και μεγάλων υποχωρήσεων.

"Οι μεταβατικοί ήρωες" είναι θανατογραμμένοι, συνήθως και ερασίθανατοι. Ξέρουν ότι το πιο πιθανό θύμα της μεγάλης σύγκρουσης είναι οι ίδιοι, είναι όμως "φορείς" μιας ιδιαίτερης ιστορικής αποστολής, και να θέλουν δεν μπορούν "να κάνουν πίσω". Ο Καποδίστριας συγκρούστηκε με τα καπετανάτα της εποχής του, τα καπετανάτα της εποχής του τον σκότωσαν.Τι είναι εκείνο που κάνει "μη συμπαθή" τον πρώτο Κυβερνήτη στα μάτια της "ελίτ" (πολιτικής, "πνευματικής" κλπ κλπ ), το "αυταρχικόν" της διακυβερνήσεως ; Ας καγχάσωμεν ! Ο κάθε ηγέτης εκείνη την εποχή "αυταρχικός" θα ήταν και, το πιθανότερο, όχι φωτισμένος...άλλοι είναι οι λόγοι.Κατά καιρούς αντιπρόσωποι της ελλαδικής "ελίτ" (η "Επιτροπή" δεν είναι παρά μια από τις "εκφράσεις"της) που δεν σηκώνουν μύγα στο δημοκρατικό σπαθί τους, κατά καιρούς,και χωρίς να τους ζητηθεί, έχουν εκφράσει τον ανυπόκριτο θαυμασμό τους για τον Κεμάλ Ατατούρκ. Τον αποκαλούν "μεγάλο άνδρα" και "δημιουργό της Νέας Τουρκίας".Παραβλέπουν οι "πολιτικά ορθοί" και "ευαίσθητοι" όχι μόνο τις γενοκτονίες που διέπραξε (βέβαια, το πότε μια μαζική σφαγή είναι "γενοκτονία", "εθνοκάθαρση" ή "συνωστισμός" δεν το ξέρουμε, περιμένουμς από τους ιστορικούς της "ελίτ" να το μάθουμε. Στη Σεμπρένιτσα πχ υπήρξε γενοκτονία, αλλά στον Πόντο; Στη Σμύρνη ; Οι ιστορικοί ,αλλά και πολιτικοί της "ελίτ" έχουν τις επιφυλάξεις τους), παραβλέπουν και ότι ο Κεμάλ ΑΥΤΑΡΧΙΚΑ επέβαλε το όραμά του για "τη Νέα Τουρκία".Αφού κλωτσοπέταξε από το (νόμιμο) θρόνο του τον Σουλτάνο και στρογγυλοκάθισε στην καρέκλα "του Προέδρου της Δημοκρατίας" ΔΕΝ έκανε δημοκρατικό διάλογο με τους εκπροσώπους της αληθινής Οθωμανικής Τουρκίας, τους Χότζες, τους Δερβίσηδες των Μοναστικών Ταγμάτων,τους Τούρκους και Κούρδους φύλαρχους, "τους παλαιότουρκους" πολλοί από τους οποίους με το αίμα τους τον βοήθησαν να "πάρει την εξουσία", Άλλαξε κυριολεκτικά τα πάντα από τη διακυβέρνηση μέχρι το αλφάβητο και την ενδυμασία, επιβάλλοντας με ΑΥΤΑΡΧΙΚΟ τρόπο το όραμά του. Όμως ο Κεμάλ είναι "μεγάλος ηγέτης", γιατί άραγε ;Γιατί ήταν ο αυθεντικός εκπρόσωπος "της Δυτικής Παράταξης" στη χώρα του και μπορεί το Κράτος να ήταν αυταρχικό,μονοκομματικό, συγκεντρωτικό, αλλά ήταν "δυτικά προσανατολισμένο",εκκοσμικευμένο, ρεπουμπλικανικό, επομένως,ναι, αποδεκτός όχι μόνο από τη Δύση, αλλά και από την εγχώρια δυτικίζουσα "ελίτ".

Ο Καποδίστριας όμως ; Α, αυτός υπήρξε "Υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου",με "ρωσικό προσανατολισμό", εκφραστής "της Ανατολικής Παράταξης", το πράγμα αλλάζει αδέρφια.Η εγχώρια "ελίτ" έχει εμμονές και φοβίες, "η ρωσοφοβία" είναι μια απ' αυτές. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αναλυτική ικανότητα για να καταλάβουμε με ποια κριτήρια εκφράζει συμπάθεια και με ποια την αποδοκιμασία της.