Η νικηφόρα μάχη των Δολιανών στις 18 Μαΐου 1821 υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μάχες κατά την έναρξη της ελληνικής εθνικοαπελευθερωτικής επανάστασης του 1821. Όπως είναι γνωστό, η Τρίπολη το 1821 ήταν για τους Τούρκους το διοικητικό, στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο ολόκληρου του Μοριά (Πελοποννήσου) και επομένως η κατάληψή της είχε μεγάλη στρατηγική σημασία για την εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης.Με απώτερο στόχο την άλωση της Τριπολιτσάς ο Γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, συνέλαβε το σχέδιο του αποκλεισμού της πόλης με την οργάνωση τεσσάρων στρατοπέδων σε στρατηγικά σημεία στα βουνά γύρω από την πόλη. Το ένα από αυτά βρισκόταν στα γειτονικά των Άνω Δολιανών Βέρβενα, και αριθμούσε περισσότερους από 2.000 Έλληνες οπλαρχηγούς και στρατιώτες από διάφορα μέρη της Πελοποννήσου (μεταξύ των οποίων οι Μανιάτες Μαυρομιχαλαίοι, οι Κυνούριοι Καράμπελας, Αναγνώστης Κοντάκης κ.α.).Μετά τη θριαμβευτική νίκη των Ελλήνων και την κατατρόπωση των επιτιθέμενων Τούρκων στο Βαλτέτσι, οι Τούρκοι εξέδραμαν πάλι από την Τριπολιτσά κινούμενοι εναντίον του στρατοπέδου των Βερβένων και χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: η πρώτη κατευθύνθηκε προς τα Βέρβενα και η δεύτερη (της οποίας ηγείτο ο Κεχαγιάμπεης και διέθετε δύο κανόνια) κατευθύνθηκε προς τα Δολιανά που ήταν τότε προφυλακή του στρατοπέδου των Βερβένων και όπου υπήρχε μικρός αριθμός πολεμιστών, μεταξύ των οποίων και ο προσφάτως μυημένος στη Φιλική Εταιρεία Δολιανίτης Μητρομάρας. Σκοπός των Τούρκων ήταν να εξουδετερώσουν αυτή τη μικρή ομάδα και να επιτεθούν στη συνέχεια ανενόχλητοι στο στρατόπεδο των Βερβένων. Η τρίτη ομάδα, αφού κατευθύνθηκε προς το Δραγούνι (ανατολικά των Δολιανών) διέλυσε το μικρό ελληνικό τμήμα, του οποίου ηγείτο ο Κυνούριος Δ. Διγενής, και κινήθηκε επίσης προς τα Βέρβενα.
Στα Βέρβενα όμως η σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων που ήταν οχυρωμένοι στα πετρόκτιστα σπίτια και τους πύργους του χωριού, ανάγκασε τους Τούρκους σε υποχώρηση και άτακτη φυγή μέχρι τα Δολιανά. Στην περιοχή των Δολιανών έτυχε να βρίσκεται τη μέρα εκείνη ο καπετάν Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστός και ως Νικηταράς (με καταγωγή από το χωριό Τουρκολέκα της Μεγαλόπολης). Ο Νικηταράς με μία ομάδα 150 ανδρών και με τη συνοδεία του αδερφού του είχε διανυκτερεύσει στο χωριό και είχε ήδη αναχωρήσει με εντολή του θείου του Θ.Κολοκοτρώνη για το Άργος. Καθώς έφευγε ζήτησε από τους κατοίκους να του δώσουν μερικά βαρέλια κρασί για το δρόμο. Εκείνοι όμως αρνήθηκαν σκληρά κι έτσι έφυγε για το Ναύπλιο.Όμως λίγο έξω από το χωριό, στο ξωκκλήσι του Αγιάννη, τον σταμάτησαν οι κάτοικοι που μόλις είχαν αντιληφθεί τον ερχομό του τουρκικού στρατιωτικού τμήματος και τον κάλεσαν σε βοήθεια
-Έρχονται Τούρκοι! Γυρίστε πίσω!
Ο αδελφός του Νικηταρά, ο Νικόλας, του είπε να μην γυρίσουν γιατί δεν τους είχαν δώσει αυτά που τους ζήτησαν.
-Εγώ ορκίστηκα, αδελφέ μου, να πολεμώ τους Τούρκους όπου τους βρίσκω. Θα φύγω τώρα που μάλιστα οι συμπατριώτες μας κινδυνεύουν από αυτούς; απάντησε το 38χρονο παλικάρι.
Έτρεξε γρήγορα με τους εκατόν πενήντα πολεμιστές του πίσω στα Δολιανά. Εκεί βρήκε 58 Καρυτινούς και κάποιους ακόμα πολεμιστές. Συνολικά 300 Έλληνες πολεμιστές βρισκόντουσαν στα Δολιανά και έπρεπε να τα αντιμετωπίσουν έναν εχθρό εικοσαπλάσιο σε δύναμη.
Ο Νικηταράς για να μπερδέψει τους εχθρούς του έστειλε στο σπίτι του χωριάτη Καραμήτρου τον σημαιοφόρο του τον Θανάση Τσότσολα-Μανιάτη και ο ίδιος με μερικούς συντρόφους του οχυρώθηκε στο σπίτι ενός άλλου, του Χριστοφίλη. Αυτό έδωσε την εντύπωση στους εχθρούς πως ο αρχηγός των Ελλήνων βρισκόταν στο σπίτι του Καραμήτρου (ενώ ήταν στου Χριστοφίλη) και επικέντρωσαν στην επίθεσή τους εκεί. Τα άλλα παλικάρια του Νικηταρά οχυρώθηκαν σε 11 γερά σπίτια. Σύντομα ο Κεχαγιάμπεης έφτασε και το ένα τρίτο του στρατού του επιτέθηκε στα Δολιανά.Οι Έλληνες «υποδέχτηκαν» με ομοβροντία τους Τούρκους. Τα βόλια τους έφευγαν από τα παράθυρα των σπιτιών σφυρίζοντας στον αέρα και τους χτυπούσαν.Εκείνοι τρέχανε ευθεία προς το σπίτι του Καραμήτρου. Μέχρι να καταλάβουν το μοιραίο τους λάθος είχε περάσει πολύ ώρα.Κάθε τόσο ακουγόταν η βροντή από το κανόνι που είχαν φέρει οι Τούρκοι. Σε κάθε του κανονιά άνοιγε μία μεγάλη τρύπα στους τοίχους των σπιτιών.Ο Νικηταράς κάνει σαν λιοντάρι μέσα σε σιδερένιο κλουβί. Τον προβληματίζει το τούρκικο κανόνι που με κάποιο τρόπο πρέπει να το σταματήσει. Την λύση τη βρίσκει σε έναν αγωνιστή, τον Βαρβιτσιώτη, που με το καριοφίλι του στοχεύει και σκοτώνει τον Τούρκο πυροβολητή! Προφανώς δεν υπάρχει αντικαταστάτης του και το κανόνι σταματά να ακούγεται!Εν τω μεταξύ στα Βέρβενα, με το που άκουσαν τις τουφεκιές στα Δολιανά, οι 2.500 πολεμιστές υπό τους Βρεσθένη Θεοδωρητό, Αντώνη Μαυρομιχάλη, Αναγνώστη Κονδάκη, Π. Ζαφειρόπυλο και Παναγιώτη Γιατράκο έτρεξαν αμέσως να βοηθήσουν. Πριν όμως προλάβουν να βγουν από τα Βέρβενα βρήκαν στο δρόμο τους υπόλοιπους τέσσερις χιλιάδες Τούρκους με αποτέλεσμα να αρχίσει κι εκεί μάχη.Ο Κεχαγιάμπεης ανησυχεί. Δεν ξέρει ούτε πόση είναι η δύναμη των Ελλήνων ούτε πόσα εφόδια έχουν. Ξέρει μόνο ότι ο αρχηγός τους είναι ο Νικηταράς. Και αυτό αρκεί για να τον κάνει να φοβάται!Πάνω στο άγχος του τού έρχεται πάλι μια δαιμόνια ιδέα: να εφαρμόσει το «Κόλπο με τα Μπαϊράκια (=σημαίες)». Έστειλε σε έναν λόφο δύο Αλβανούς σημαιοφόρους του και εκείνοι ύψωσαν τις σημαίες τους. Αυτό έδωσε εντύπωση στους Τούρκους που ήταν στα Δολιανά πως οι Έλληνες στα Βέρβενα είχαν νικηθεί και στους Τούρκους στα Βέρβενα το αντίθετο. Έτσι οι Τούρκοι και στις δύο μεριές πήραν κουράγιο και επιτέθηκαν με μεγαλύτερο φανατισμό στους Έλληνες. Και η κατάσταση για αυτούς έγινε τραγική
Ευτυχώς δυο Μανιάτες ανέβηκαν στο λόφο και έσφαξαν τους σημαιοφόρους! Ύστερα έσπασαν τις τούρκικες σημαίες και ύψωσαν τις Ελληνικές. Και τότε ήρθαν τα πάνω-κάτω! Οι Τούρκοι δειλιάζουν και οι Έλληνες παίρνουν κουράγιο!Και σαν να μην έφτανε αυτό ο Νικηταράς κάνει μία πετυχημένη έφοδο. Τα 300 παλικάρια ξεχύθηκαν από 13 σπίτια και έπεσαν πάνω στους Τούρκους. Ο Νικηταράς πέφτει μέσα σε όλα. Το σπαθί του δεν γνωρίζει οίκτο.Οι άντρες του τον ακολουθούν μα πώς να τον προφτάσουν! Ο άνθρωπος έχει φτερά στα πόδια του! Οι Τούρκοι που βρίσκονται στο διάβα του δεν γλιτώνουν.Η φουστανέλα του μέσα σε λίγα λεπτά έχει κοκκινίσει από τα αίματα.Πάνω από πενήντα Τούρκους σκότωσε στην αράδα.Ο Κεχαγιάμπεης κινδυνεύει και διατάζει υποχώρηση. Κι αρχίζει τότε μία δυνατή βροχή που δυσκολεύει τους Τούρκους στον δρόμο του γυρισμού.240Τούρκοι έπεσαν στο πεδίο της μάχης, που είχε κρατήσει 11 ώρες.Ο Νικηταράς από εκείνη την ημέρα έγινε ο θρύλος της Πελοποννήσου. Τα παλικάρια του άρχισαν να τον φωνάζουν Τουρκοφάγο. Έτσι έμεινε γνωστός στην ιστορία ως Νικηταράς ο Τουρκοφάγος.Ύστερα από το δεύτερο στραπάτσο του Κεχαγιάμπεη στα Δολιανά άρχισε η πολιορκία της Τριπολιτσάς. Ο Κολοκοτρώνης έστειλε μία επιστολή στον Κεχαγιάμπεη. Τον απειλούσε πως θα καταλάβει την Τρίπολη οπωσδήποτε. Τέλειωνε με την εξής φράση: «Καλή αντάμωση στο σαράγι σου μέσα»Από τότε, όπως σημειώνει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του, «εμούδιασαν οι Τούρκοι και δεν εβγήκαν άλλη φορά διά εκστρατείαν». Η νίκη των Ελλήνων στα Δολιανά είχε διπλή σημασία, διότι αφενός έκαμψε το ηθικό των Τούρκων και αφετέρου έδωσε πολύ κουράγιο στους Έλληνες ώστε να συνεχίσουν το δύσκολο αγώνα της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού, αγώνας ο οποίος εν τέλει αποδείχθηκε νικηφόρος.
Κείμενο: Γιάννης Χρ. Βαλασόπουλος - (history1821.wordpress.com)
