την Πόλη σαν αϊτός δικέφαλος και την κρατάς σαν αμνάδα
και δεν θες να σου ξεφύγει
Ποιός μπορεί ν’ αντισταθεί στη φωνή σου;
Και τα χρυσά μωσαϊκά θα τινάξουν
απάνουθέ τους σκιρτώντας το ασβέστινο σάβανο
και θα βροντήσει ο θριαμβικός παιάνας της Στρατηγίνας:
"Τη υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια…"
και τα κρουσταλλένια πολυκάντηλα μονομιάς θ’ ανάψουν
και θα σταθεί πάλι στον άμβωνα, σοζυγιάζοντας τα δυο φτερά, το αγριοπερίστερο.
Ω! Ακρίτα, σαλεύεις τη χρυσή πατερίτσα σου σαν απελατίκι
κι οι στρατιές των ουρανών
Άγγελοι Αρχάγγελοι, Θρόνοι, Εξουσίες, Δυνάμες, Κυριότητες, Χερουβείμ και Σεραφείμ
Γύρα σου, Αρχηγέ, καρτερούν το Σύνθημα
Θυμούμαι το μεσημέρι που στάθηκα
κάτω από μιαν ανθισμένη ροδοδάφνη του Ευρώτα,
ανάμεσα Σπάρτη και Μυστρά,
ένιωσα τη φοβερή προαιώνια πάλη καρδιάς και νου.
Ακράτητη η καρδιά χίμηξε ν’ αναστήσει
το χλωμό θανατογραμμένο κορμί του Βυζαντινού μας αυτοκράτορα,
του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου.
Να ξαναγυρίσει πίσω τον τροχό του καιρού στις 6 του Γενάρη του 1449,
ο Κωνσταντίνος δέχτηκε την αιματοβαμμένη λιγόζωη κορώνα της Πόλης
Σιγά σιγά, και με αναγάλλιαση, βούλιαζα στο μελάνι
Μεγάλοι ίσκιοι στριγμώνουνταν
γύρα από το λάκκο της καρδιάς μου
και ζητούσαν να πιουν αίμα ζεστό
Να ζωντανέψουν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης,
ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Κωνσταντίνος
ο Παλαιολόγος, ο Προμηθέας.
Μεγάλες βασανισμένες ψυχές
που πολύ πόνεσαν στη ζωή τους
κι αγάπησαν κι αντιστάθηκαν
με αυθάδεια στο Θεό και στη Μοίρα
Κι εσύ σιωπάς κι ανεσαίνεις
μαχόμενος μέσα στο πέτρινο κουκούλι της μεταθανάτιας μεταμόρφωσης
κι ως ανεσαίνεις, τρίζουν και σπούν
κάτι πιο πλατύ και πιο βαθύ από τη φτενήν Ελλάδα
το ανατολίτικο, το πλούσιο,
το γιομάτο ανθρώπους, θεούς και τέρατα,
το ακατάλυτο Γένος της Ρωμιοσύνης!
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν αποτελεί ένα απλό ιστορικό πρόσωπο που ο Νίκος Καζαντζάκης επιλέγει ως κεντρικό ήρωα της ομώνυμης θεατρικής τραγωδίας. Είναι στο ιστορικό αυτό πρόσωπο που μετουσιώνονται όλες οι βαθύτερες έννοιες που χαρακτηρίζουν τα μεγάλα ιδεώδη του έθνους. Στον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, στον πρώτο των Ελλήνων, ο Νίκος Καζαντζάκης συναντά την αδούλωτη ψυχή, το ανίκητο πνεύμα, τον ελεύθερο άνθρωπο. Στον Παλαιολόγο συναντά το νεότερο Λεωνίδα, ενώ η Πόλη, η Βασιλεύουσα, η Πόλη των πόλεων, θα γίνει για τον Καζαντζάκη το αντίστοιχο των νέων Θερμοπυλών στα στενά του Βοσπόρου, αιώνες μετά το θρυλικό έπος του Λακεδαιμόνα Βασιλιά.Ο μεγάλος Κρητικός συγγραφέας έγραψε το έργο το 1944 στην Αίγινα, ενώ το 1951 στην Ιταλία του έδωσε την τελική του μορφή, όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Ο Μανώλης Καλομοίρης που μελοποίησε την τραγωδία, το χαρακτήρισε «εθνικό μεγαλούργημα των Ελλήνων» . Ο Καζαντζάκης ζητά στη δημιουργία του αυτή να «αναστήσει» λογοτεχνικά τον συνδετικό κρίκο μεταξύ της μοναδικής κλασσικής αρχαιότητας και της μάλλον υποτιμημένης, λεγόμενης «Βυζαντινής περιόδου», της νέας δηλαδή Ρωμαϊκής Ανατολικής Αυτοκρατορίας, της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος.Η μεταγραφή τώρα της τραγωδίας του Καζαντζάκη, διατηρώντας ωστόσο τα κύρια γλωσσολογικά και υφολογικά χαρακτηριστικά του πρωτότυπου, ήταν μια τολμηρή και επίπονη προσπάθεια ετών, που ξεκίνησε το 2002 και ολοκληρώθηκε το 2008, ενώ ξαναγράφτηκε από την αρχή την διετία 2015-2017 στην τελική της μορφή.Έτσι προέκυψε ένα εντελώς καινούργιο έργο. Η πλοκή καθώς και η εξέλιξη των επιμέρους θεατρικών πράξεων διατηρούνται ακέραια, όμως το μέτρο και η ομοιοκαταληξία, εντείνουν ακόμη περισσότερο τον επικό χαρακτήρα της τραγωδίας και δημιουργούν ένα ενιαίο σύνθετο, επικό ποίημα που αφενός επιχειρεί να υπηρετήσει την υψηλή τέχνη της μετρικής και αφετέρου φιλοδοξεί να εκφράσει- παρά του ότι περιγράφει την τελευταία μέρα πριν την άλωση της Βασιλεύουσας- εντελώς σύγχρονες ιδέες, τις προαιώνιες αξίες της ελευθερίας, του αγώνα μέχρις εσχάτων, των ανυπέρβλητων ιδανικών που οδήγησαν το έθνος στο διάβα του χρόνου και αποτέλεσαν σωτήριο φάρο εν μέσω ταραγμένων ιστορικών περιόδων.
Η υπόθεση εξελίσσεται σε τέσσερις πράξεις. Με τρόπο αριστουργηματικό παρουσιάζεται η αγωνία του Παλαιολόγου να διατηρήσει τις εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα σε λαό και άρχοντες, σε ενωτικούς και ανθενωτικούς, στους γενναίους και σε εκείνους που είχαν ήδη παραδοθεί, στο ιερό καθήκον και την μάταιη ελπίδα για διαφυγή, στο φως της ελευθερίας και το σκοτάδι της υποταγής. Ο Κωνσταντίνος προσπαθεί να διασώσει ό,τι απέμεινε από το μεγαλείο μιας ολόκληρης εποχής, από την δόξα μιας χιλιόχρονης αυτοκρατορίας, της τελευταίας των Ελλήνων. Ο λαός της Πόλης τον κατηγορεί για τα επερχόμενα δεινά, η εκκλησία τον εχθρεύεται, οι σύμμαχοι τον απαρνιόνται. Απορρίπτει το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει την Πόλη και να καταφύγει είτε στη Δύση, είτε σε κάποια κτίση που θα του παραχωρούσε ο εχθρός. Και μένει μόνος. Εκείνος και η αδούλωτη ψυχή της Ελλάδας. Μαζί με λίγους πιστούς συντρόφους, θα δώσει την τελική μάχη για την Αθανασία και θα πέσει στα Τείχη της Πόλης των Πόλεω.Το δράμα κορυφώνεται τη στιγμή που έντρομος ο λαός της Πόλης καταφεύγει θρηνώντας στην Αγιά Σοφιά όπου και πληροφορείται το θάνατο του Αυτοκράτορα καθώς και το θαύμα του ενταφιασμού του στα θεμέλια του ναού, εκεί που πλέον θα κείτεται όχι νεκρός αλλά μαρμαρωμένος. Η αυλαία πέφτει.
Το έργο αυτό αποτελεί μοναδικό προσκλητήριο αγωνιστών σε μια κοινή νέα Μακεδονική φάλαγγα, σε έναν σύγχρονο Ιερό Λόχο του ελεύθερου πνεύματος.Μαραθώνας, Σαλαμίνα, Θερμοπύλες, Μοριάς, Ρούμελη, Κρήτη. Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Θεσσαλονίκη και Θράκη. Και πιο μετά Άγιοι Σαράντα, Βόρεια Ήπειρος, Πίνδος ως τις μέρες μας, Κύπρος, Αιγαίο, Ίμια.Ο σκοπός του υπερβαίνει το απλό λογοτεχνικό δημιούργημα. Είναι μια προσπάθεια εσωτερικής ενατένισης στα άφθαρτα προγονικά ιδεώδη, στους συμβολισμούς και τα σύμβολα μιας εποχής που πολλοί θα ήθελαν να είχαμε θάψει για πάντα στη λήθη, θανατώνοντας -κι αυτή την φορά οριστικά- τον Ακρίτα της ελευθερίας, Παλαιολόγο.Όμως όπως σχεδόν στο σύνολο του τεράστιου συγγραφικού έργου του Νίκου Καζαντζάκη, ο Κωνσταντίνος επανέρχεται και στοιχειώνει σελίδες και νοήματα (από το Συμπόσιον, την Αναφορά στον Γκρέκο και τον Καπετάν Μιχάλη ως στο Χριστός Ξανασταυρώνεται) έτσι, έρχεται και ξανάρχεται κυρίαρχος και αρχηγέτης δείχνοντας υπομονετικά το δύσκολο, αλλά και μοναδικό δρόμο προς την δόξα και την αθανασία. Νικά το Θάνατο ο Παλαιολόγος κάθε φορά που κάποιος συντετριμμένος χαμηλώνει το βλέμμα μην μπορώντας να αντέξει στην αποτρόπαια θέα των μιναρέδων που ζώνουν την Αγιά Σοφιά.
Στο σύνολο του τεράστιου συγγραφικού έργου του Νίκου Καζαντζάκη, ο Κωνσταντίνος επανέρχεται και στοιχειώνει σελίδες και νοήματα και ξαναγινεται κυρίαρχος και αρχηγέτης δείχνοντας υπομονετικά το δύσκολο, αλλά και μοναδικό δρόμο προς την δόξα και την αθανασία...
Εδώ.. είπε κι η φωνή του τώρα έτρεμε ο Καζαντζάκης...
εδώ θα χτίσουμε, αδέρφια
την Πόρτα του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου!
Από δω μια μέρα, παιδιά μου, σίγουρα, θα μπει μουσκεμένος στον ιδρώτα
ο πεζοπόρος και θα φωνάξει:
« Αδέρφια, πήραμε την Πόλη! »
Εμμετρη διασκευή της θεατρικής τραγωδίας του Νίκου Καζαντζάκη «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος» που θα συνοδεύει την έκδοση του ομώνυμου έργου του η οποία κυκλοφορει από τις εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ. Το έργο αυτό βραβεύτηκε το 2014 στον Θεατρικό Διαγωνισμό του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
________________________________________
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν αποτελεί ένα απλό ιστορικό πρόσωπο για τον Νίκο Καζαντζάκη.. Είναι το ιστορικό αυτό πρόσωπο που μετουσιώνονται όλες οι βαθύτερες έννοιες που χαρακτηρίζουν τα μεγάλα ιδεώδη του έθνους.. Στον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, στον πρώτο των Ελλήνων, ο Νίκος Καζαντζάκης συναντά την αδούλωτη ψυχή, το ανίκητο πνεύμα, τον ελεύθερο άνθρωπο.Η μεταγραφή τώρα της τραγωδίας του Καζαντζάκη, ήταν μια τολμηρή και επίπονη προσπάθεια ετών, που ξεκίνησε το 2002 και ολοκληρώθηκε το 2008...Είναι ένα επικό ποίημα που περιγράφει τις προαιώνιες αξίες της ελευθερίας, του αγώνα μέχρις εσχάτων, των ανυπέρβλητων ιδανικών που οδήγησαν το έθνος στο διάβα του χρόνου και αποτέλεσαν σωτήριο φάρο εν μέσω ταραγμένων ιστορικών περιόδων..
Γιώργος Στασινάκης
Πρεσβευτής του Ελληνισμού
Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη
________________________________________
Το έργο αυτό είναι « Το Εθνικό μεγαλούργημα των Ελλήνων »
Μανώλης Καλομοίρης
(μελοποίησε την τραγωδία)
_________________________________________
«Κάτου απ’ το μαρμαρωμένο προσκεφάλι, με τα κεντημένα σύμβολα της Αυτοκρατορίας
κείτουνται λαμπερά, έτοιμα πάντα, τα κλειδιά της Αγιά-Σοφιάς, και θα σηκωθείς μια μέρα, σα θελήσεις εσύ, ω Δεσπότη των Ρωμαίων, να πας να λειτουργήσεις».
Νίκος Καζαντζάκης, Συμπόσιον
Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος. (του Κωνσταντίνου Μούσσα)
Έμμετρη διασκευή, βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη.
Πρόκειται για μια σπάνια εργασία, που σου κινεί το ενδιαφέρον και που το διαβάζεις χωρίς κόπο μέχρι την τελευταία σελίδα.Και εχουμε πραγματικά ανάγκη από τέτοιες σπουδαίες μελέτες..Σ’ αυτούς τους καιρούς της πνευματικής άλωσης και κατοχής, της πνιγηρής σκόνης από την επέλαση των οπαδών της παγκοσμιοποίησης, των καθημαγμένων και υπόδουλων ψυχών ο Παλαιολόγος, στέκει όρθιος, απτόητος κι αληθινός, καρτερώντας κι ελπίζοντας να μας οδηγήσει και πάλι σε νικηφόρους αγώνες, σε μάχες σπουδαίες έναντι του προαιώνιου εχθρού, της σκοταδιστικής βαρβαρότητας.Ο ποιητής, συγγραφέας και μεταφραστής Κωνσταντίνος Μούσσας γεννήθηκε στον Πειραιά το 1973. Σπούδασε ιατρική και είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, της Φιλολογικής Στέγης Πειραιά και της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών. Έχει εκδώσει τις συλλογές: Σημεία στίξης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2014, και Ιωλκός, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2015, Αγνώστου πατρός, Δωδώνη, Αθήνα 2015, η οποία προτάθηκε για το βραβείο Γ. Αθάνα της Ακαδημίας Αθηνών το 2015, ενώ το θεατρικό του Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, τιμήθηκε από τον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό με τον Α΄ έπαινο. Πρόσφατα, η συμμετοχή του στον Διεθνή Διαγωνισμό Λογοτεχνίας του Ομίλου για την Unesco, Τέχνης-Λόγου και Επιστημών, στην κατηγορία Ποίηση, τιμήθηκε με το Γ΄ Βραβείο, ενώ διακρίθηκε και από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, στην κατηγορία Δοκίμιο για το έτος 2015. Το παρόν έτος (2016) μας χάρισε σε δίγλωσση έκδοση της Δωδώνης, την εξαίρετη μετάφραση της συλλογής Ορίζοντες του Marcello Vitale σύγχρονου, σπουδαίου ποιητή της Καλαβρίας.
https://www.facebook.com/Nomoskarditsas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.