Θρακη-Πάσχα 6 Απριλίου του 1914


Το 1905, οι Βούλγαροι, με αφορμή το Μακεδονικό αγώνα, ξέσπασαν με διωγμούς σε βάρος των Ελλήνων της βόρειας Θράκης. Ο διωγμός άρχισε από τη Βάρνα και επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ανατολική Ρωμυλία, με επιθέσεις εναντίον προκρίτων δασκάλων και ιερωμένων που άρχιζαν με ξυλοδαρμό και έφταναν σε δολοφονίες.Το 1906 γενικεύτηκαν οι σφαγές, Καταστροφές 73 εκκλησιών, 80 Ελληνικών Σχολείων, ολοσχερής καταστροφή της Αγχιάλου, εμπρησμοί σπιτιών, καταστροφή ελληνικών ιδρυμάτων, Νοσοκομείων, αρπαγή περιουσιών και απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας.Στις ελληνικές πόλεις Στενημάχο, Βάρνα, Μεσημβρία, Σωζόπολη, Πύργο, Αγαθουπόλη, Καβακλή, Φιλιππούπολη, Στάρα Ζαγόρα (Βερόη),Βεσσαπάρα (Παζαρτζίκ), Περιστερά, Κούκλαινα και Άκμπουνάρ, σημειώθηκαν μεγάλες καταστροφές. 88 ελληνικές κοινότητες διαλύθηκαν, η περιουσία τους ανυπολόγιστης αξίας περιήλθε στο βουλγαρικό δημόσιο χωρίς να καταβληθεί καμία αποζημίωση.Έτσι καταστράφηκε ο ελληνισμός της βορείου Θράκης που σε μεγάλο ποσοστό, περίπου 200.000 ήλθαν πρόσφυγες και όσοι έμειναν επί έναν αιώνα υφίστανται πιέσεις και προσπάθεια εκβουλγαρισμού.Επιδίωξη των Βουλγάρων, με τη βοήθεια της Ρωσίας, ήταν ο Πανσλαβισμός. Συνεχίστηκαν οι φρικαλεότητες των Βουλγάρων και κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και κατά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τον τελικό ξεριζωμό των Βορειοθρακών από τις πανάρχαιες πατρογονικές τους Εστίες.Στη Δυτική και Ανατολική Θράκη που ήταν υπό Τουρκική κατοχή, ο Θρακικός Ελληνισμός προόδευε.Ότι όμως επί αιώνες δεν κατάφεραν οι Τούρκοι για τον ολοκληρωτικό ξεριζωμό των Ελλήνων από την Ανατολική Θράκη το κατόρθωσαν οι Νεότουρκοι από το 1908 μέχρι το 1922 με την προμελετημένη και συστηματική Γενοκτονία με στόχο τον παντουρκισμό, πανισλαμισμό και επεκτατισμό. Σύμβουλοι τους οι Γερμανοί σύμμαχοι τους οι οποίοι ενδιαφέρονταν για τα πετρέλαια της Τουρκίας, τον έλεγχο των στενών και γενικά για την επικράτηση στην γεωστρατηγικής σημασίας περιοχή. Έντονο και έμπρακτο ενδιαφέρον για την περιοχή υπήρχε εξ άλλου και από τους αντιπάλους τους ( Άγγλους, Γάλους, Ιταλούς) αλλά και από τους Αμερικάνους και Ρώσους. Προκειμένου η Γερμανία να πετύχει το σκοπό της, έστειλε το Στρατηγό Γκόλτς στην Τουρκία ο οποίος αφού έκανε αναγνωριστικές επισκέψεις και ενημερώσεις σε όλη την Ανατολική Θράκη, διαπίστωσε «ότι η πλειονότητα των κατοίκων της Ανατολικής Θράκης ήταν Έλληνες, που είχαν στην κατοχή τους τη γη και τον πλούτο γενικά και ήλεγχαν την οικονομία της Χώρας τους».Συμβούλεψε τους Νεότουρκους του κομιτάτου της Ραιδεστού: «αν θέλετε τον έλεγχο της οικονομίας και την ασφάλεια της χώρας σας, πρέπει να εκδιώξετε ή να εξαφανίσετε από την Ανατολική Θράκη όλους τους Έλληνες».Οι Νεότουρκοι έβαλαν άμεσα σε εφαρμογή και εκτέλεση του σχεδίου. Άρχισαν τις έντονες ενοχλήσεις, εκβιασμούς και βαρβαρότητες. Οι Χριστιανικοί Λαοί των Βαλκανίων που ζούσαν υπό την καταπίεση των Τούρκων γενικά αντέδρασαν.Το 1912, (1ος Βαλκανικός πόλεμος) επαναστάτησαν οι λαοί των Βαλκανίων. Συμμάχησαν Έλληνες, Σέρβοι, Μαυροβούνιοι και Βούλγαροι εναντίον των Τούρκων,τους οποίους νίκησαν και ελευθέρωσαν τα εδάφη τους.Οι ηττημένοι και υποχωρούντες Τούρκοι, στο πέρασμα τους από την Ανατολική Θράκη έσφαζαν, λεηλατούσαν και καίγανε τα Ελληνικά χωριά, Στην Ανατολική Θράκη συγκεντρώθηκαν οι ηττημένοι Τούρκοι ακολουθούμενοι από χιλιάδες μουσουλμάνους που εγκατέλειπαν τις απελευθερωμένες περιοχές της Βοσνίας, Ερζεγοβίνης, Μακεδονίας και Βουλγαρίας. Ξέσπασαν με λύσσα και μανία εναντίον των Θρακών με σφαγές, πυρπολήσεις και καταστροφές.

Στις 16-10-1912 καταστρέψανε ολοσχερώς τα χωριά Γκλιστρίτσα και Χάσκιοϊ και έσφαξαν όλους σχεδόν τους Έλληνες. Συνέχισαν τις καταστροφές, τους Εμπρησμούς και τις σφαγές των Ελλήνων Θρακών στα Χωριά: Γραβούνα με 1700 σφαγές , στο ΜαχμούτκιοΪ 700, στις Μαύρες 450, Αλμαλή 1.000, Βαϊραμίτσι 600,Καράτσαλι 550, Κουρού Τσεσμέ 75. Έκαψαν και καταστρέψανε 89 Εκκλησίες. Ένα τάγμα Τουρκικού Στρατού κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, υποχωρώντας στρατοπέδευσε στο χωριό Μουρατλί. Με διαταγή Αξιωματικού του Τουρκικού στρατού, ξεχώρισαν τους Έλληνες στρατιώτες του Τούρκικου στρατού που ήσαν 114. Αφού τους αφόπλισαν, τους έγδυσαν, τους έδεσαν, τους οδήγησαν σε παρακείμενη χαράδρα και με ξιφολόγχες και μαχαίρια τους κατακρεούργησαν. Τρεις από τους 114 διασώθηκαν βαριά τραυματισμένοι. Τους βρήκε ο Αρκαδιοπολίτης (Κάτοικος του Λουλέ Μπουργάζ) Ανδρέας Παπαδόπουλος και τους περιέθαλψε. Αυτοί διηγήθηκαν τα ειδεχθή εγκλήματα των Τούρκων. Παρόμοια έγιναν και σε άλλες στρατιωτικές μονάδες.Η Δυτική και Ανατολική Θράκη δυστυχώς μετά τη λήξη του 1ου Βαλκανικού πολέμου, παρέμειναν υπό Βουλγαρική κατοχή.Ακολουθεί το 1913 ο 2ος Βαλκανικός Πόλεμος. Η Ελλάδα σύμμαχος της Σερβίας εναντίον της Βουλγαρίας. Οι Βούλγαροι, προέβαιναν σε αναγκαστικές επιτάξεις οικιών και σε βίαιες στρατολογήσεις Ελλήνων Θρακών. Οι Βούλγαροι ηττήθηκαν, εγκατέλειψαν τη Θράκη, λεηλατώντας και καταστρέφοντας. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, ο Ελληνισμός της Θράκης, βρέθηκε αντιμέτωπος με τη βαρβαρότητα των δύο άσπονδων «Φίλων» του, Τούρκων και Βουλγάρων. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι έληξαν με την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου και του Λονδίνου το 1913, που καθόρισαν τα νέα σύνορα των Βαλκανικών χώρων. Η Ελλάδα απελευθέρωσε Ήπειρο, και Δυτική, Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία όχι όμως τη Βόρεια.Στην ηττημένη Βουλγαρία, με τη βοήθεια της προστάτιδας της Ρωσίας, παραχωρήθηκε η Δυτική Θράκη ενώ στην Τουρκία είχε παραχωρηθεί η Ανατολική Θράκη Οι άτυχοι Θράκες βρέθηκαν πάλι εγκλωβισμένοι υπό την κατοχή των δύο βάρβαρων γειτόνων τους.

Ανήμερα του Πάσχα 6 Απριλίου του 1914 ξεκίνησε στη Θράκη ένας από τους μαζικότερους διωγμούς Ελλήνων του 20ου αιώνα.Αποτέλεσε τον πρώτο κύκλο αίματος και διωγμών.
Μετά ακολούθησαν οι γενοκτονίες των Ποντίων και των Αρμενίων.Η Θράκη βρέθηκε εξ ημισείας στη Βουλγαρία και στην Τουρκία.Στα εδάφη της Ανατολικής Θράκης, τα οποία αποτελούσαν κομμάτι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, κατοικούσαν περίπου 300.000 Έλληνες. Το γεγονός αυτό ενοχλούσε του Τούρκους που επιθυμούσαν τον πλήρη εκτουρκισμό των περιοχών και την ομογενοποίηση του πληθυσμού. Με αυτόν τον τρόπο θα εξασφάλιζαν τον πλήρη έλεγχο της επικράτειας, εξαλείφοντας τον κίνδυνο μελλοντικών αναταραχών και εξεγέρσεων.Την Κυριακή του Πάσχα του 1914, η Θράκη μπήκε επίσημα στο στόχαστρο.Ξεκίνησαν μαζικοί διωγμοί κατά των Ελλήνων κατοίκων. Σε εφημερίδα της εποχής έχει καταγραφεί ότι συγκεκριμένα από την περιοχή της Στράντζας απελάθηκαν την ημέρα εκείνη διακόσιες οικογένειες. Αφού ξυλοκοπήθηκαν και τους αφαιρέθηκαν τα είδη αξίας καθώς και τεράστια χρηματικά ποσά, Τούρκοι στρατιωτικοί και χωροφύλακες, «με τα ξίφη υψωμένα», τους εξανάγκασαν να φύγουν.Το ίδιο φυσικά συνέβη σε πολλές περιοχές της θρακιώτικης περιφέρειας, με επίκεντρο την Αδριανούπολη, την Αρκαδιούπολη και τη Βιζύη.Οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν όλων των ειδών τις τακτικές για να εκδιώξουν τους Ελληνορθόδοξους κατοίκους.Η επίσημη κυβέρνηση όλα αυτά τα απέδιδε στους αγανακτισμένους μουσουλμάνους πρόσφυγες (μουχατζίρηδες) που έρχονταν από τη Μακεδονία, στην πραγματικότητα όμως από πίσω κρυβόταν το δοβλέτι. Kαϊμακάμηδες, ζαπτιέδες, μπέηδες, στρατηγοί, υπουργοί, στα φανερά καταδίκαζαν αυτές τις πράξεις, ενώ στα κρυφά καθοδηγούσαν τους τσέτες και τους πρόσφυγες πού και πότε να χτυπήσουν.Όπως αναφέρει ο Χένρι Μοργκεντάου «Κυβερνητικοί υπάλληλοι ορμούσαν βάρβαρα στα θύματά τους, τα συγκέντρωναν σε ομάδες, μη επιτρέποντάς τους να τακτοποιήσουν τις ιδιωτικές τους υποθέσεις. Όπως ήταν φυσικό, αυτοί οι άτυχοι άνθρωποι αντιστάθηκαν στον εκπατρισμό με αποτέλεσμα να γίνουν τοπικές σφαγές».

Ισμαηλ ο μεγαλυτερος σφαγέας

Και όπως προέβλεπε το τουρκικό σχέδιο, την ώρα που από τη Ραιδεστό απέπλεαν καράβια γεμάτα Θρακιώτες, στο λιμάνι της κατέφθαναν άλλα καράβια απ’ τη Θεσσαλονίκη, γεμάτα μουσουλμάνους από τη Μακεδονία (Ελληνική, Σερβική και Βουλγάρικη) που, ύστερα από πρόσκληση των Νεότουρκων και με την υπόσχεση ότι θα τους παραχωρηθούν σπίτια και βιος (των Ελλήνων), κατέκλυζαν τη Θεσσαλονίκη και επιβιβάζονταν στα καράβια με προορισμό τη Ραιδεστό.
Μέχρι και τον Αύγουστο του 1914, είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους 232.000 Θρακιώτες, πολλοί από τους οποίους θανατώθηκαν, σφαγιάστηκαν ή πέθαναν στο δρόμο της προσφυγιάς.Οι απελάσεις σταμάτησαν ξαφνικά τον Σεπτέμβριο του 1914, όταν, λίγο μετά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Νεότουρκοι σε συνεργασία με τους Γερμανούς έκλεισαν τα Στενά του Ελλησπόντου. Καράβια πλέον δεν μπορούσαν ούτε να μπουν ούτε να βγουν στην Προποντίδα. Όμως στην Ανατολική Θράκη είχαν απομείνει 140.000 Έλληνες, τους οποίους οι Τούρκοι δεν πρόλαβαν να εκδιώξουν. Για να απαλλαγούν και από αυτούς, κατέφυγαν στους εκτοπισμούς.Έτσι, από την άνοιξη του 1915, χιλιάδες Θρακιώτες μεταφέρονταν με καράβια απέναντι στη Μικρά Ασία, κυρίως στην Πάνορμο, και από κει, ύστερα από ατέρμονες πορείες μέσα στην παγωνιά, το χιόνι ή τον καύσωνα, έφταναν αποδεκατισμένοι στη Μικρασιατική ενδοχώρα και διασκορπίζονταν λίγοι λίγοι στα αφιλόξενα τουρκοχώρια του Μπιλετζίκ, της Νικομήδειας, της Άγκυρας, του Εσκί Σεχίρ, του Αξάρ, του Μπαλίκεσιρ και άλλων περιοχών. Και, όπως αναφέρει ο μητροπολίτης Μαδύτου και Καλλιπόλεως, κάθε τόσο τους μετακινούσαν από χωριό σε χωριό, με σκοπό τη βιολογική τους εξόντωση. Μέχρι το φθινόπωρο του 1918, εκτοπίσθηκαν στη Μικρά Ασία περίπου 96.000 Θρακιώτες από τα Γανόχωρα, το Μυριόφυτο, την Περίσταση, την Ηρακλείτσα, την Καλλίπολη και τα γύρω χωριά, αλλά και από την Τρουλιά, τον Άγιο Στέφανο, τον Σκοπό, τις Σοφίδες, τη Μήδεια, τη Βιζύη, το Σαμάκοβο, τον Πύργο (Κεμέρ Μπουργκάζ), το Λαζάρκιοϊ και άλλα βορειότερα χωριά.Κατά τον καθηγητή Βακαλόπουλο, την περίοδο 1914-1918, εγκατέλειψαν την πατρώα γη περίπου 330.000 Θρακιώτες, με αποτέλεσμα στο τέλος του 1918, να έχουν απομείνει, μόνο 40-50.000, κυρίως στις μεγάλες πόλεις και στα χωριά κοντά στην Πόλη.
Το 1918, μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, επέστρεψαν από τη Μικρά Ασία 40.000, και το 1920, με την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης, επέστρεψαν από την Ελλάδα 150.000 Έλληνες. Συνολικά μαζί με αυτούς που γλίτωσαν τον ξεριζωμό, το 1920 η Ανατολική Θράκη αριθμούσε περίπου 240.000 Έλληνες, έναντι των 370.000 του 1911. Έλειπαν 130.000. Κάποιοι από αυτούς προτίμησαν να παραμείνουν στην Ελλάδα, οι περισσότεροι όμως έχασαν τη ζωή τους στους δρόμους της εξορίας.Για τους Θρακιώτες που επέζησαν, όλα όσα τράβηξαν εκείνη την περίοδο έμειναν βαθιά χαραγμένα στη μνήμη τους ως «Πρώτος Διωγμός». Ο όρος «Γενοκτονία» δεν ήταν γνωστός τότε.


Η μαρτυρία της Ασπασίας Κωνσταντινίδου, κατοίκου της Στράντζας, είναι χαρακτηριστική: «Το πρωί της 6ης Απριλίου, ο δεκανέας μαζί με χωροφύλακες, έχοντας τα σπαθιά γυμνά και κρατώντας μαστίγια, μετέβησαν στην αγορά και με γροθιές και λακτίσματα ανάγκασαν τους χωρικούς να κλείσουν τα καταστήματά τους. Διέταξαν να φύγουν οι εκατόν πενήντα οικογένειες την επόμενη μέρα και οι υπόλοιπες τη μεθεπόμενη. Ένας από τους νέους που ρώτησε «και γιατί να φύγουμε;» ξυλοκοπήθηκε ο δύστυχος ανελέητα.Κατόπιν, διέρχονταν στις συνοικίες μαζί με Οθωμανούς πρόσφυγες οι οποίοι λιθοβολούσαν τα χριστιανικά σπίτια και φώναζαν “Θα φύγετε ή θα περάσετε από το σπαθί, άπιστα γουρούνια”.Έναν χωρικό, το Δημήτριο Γεωργή, με το πρόσχημα ότι χρωστούσε φόρο για τα ζώα του, τον έσυραν στις φυλακές. Ο 12χρονος γιος του, Απόστολος, ακολουθούσε κλαίγοντας τον πατέρα του για να τον σώσει. Οι χωροφύλακες ζητούσαν 17 λίρες, αλλά ο δυστυχής δεν είχε ούτε οβολό, με αποτέλεσμα να τον ξυλοκοπήσουν μέχρι λιποθυμίας. Όταν συνήλθε, βρισκόταν στο δρόμο γυμνός κι ένας χωροφύλακας του είπε: «φύγε και ο γιος σου θα πληρώσει το χρέος σου». Και ο μικρός Απόστολος αφέθηκε στα χέρια των αιμοβόρων αυτών τεράτων. Μετά από δύο ώρες περπάτημα, φθάσαμε σε ένα βαθύ και στενό φαράγγι όπου βρήκαμε τον δεκανέα Ισμαήλ με έναν αριθμό προσφύγων, που προφανώς μας περίμεναν. Μόλις μας είδε, διέταξε τους οδηγούς μας να σταματήσουν και σέρνοντας τις γυναίκες από τα κάρα, τις κακοποίησαν θηριωδώς. Τράβηξαν τα σκουλαρίκια που φορούσαν κόβοντας τα αυτιά τους.Τις υποχρέωσαν να ξεντυθούν για να πάρουν τα κολιέ τους τραβώντας τα με τόση βία που έκοψαν το λαιμό μιας γυναίκας κάνοντας το αίμα να ρέει ποτάμι.» Οι μαρτυρίες αυτές είναι μία ένδειξη της αγριότητας των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων Θρακιωτών.
Έγινε, λοιπόν, Γενοκτονία σε βάρος των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης την περίοδο 1914-1918. Μια Γενοκτονία, που δυστυχώς αδικήθηκε τόσο από την ιστοριογραφία όσο και από την ελληνική πολιτεία, με αποτέλεσμα στον περισσότερο κόσμο να παραμένει άγνωστη. Οι λόγοι πολλοί και δεν είναι του παρόντος. Εμείς, όμως, οι απόγονοι εκείνων που μαρτύρησαν αλλά και εκείνων που επέζησαν με σωματικά και ψυχικά τραύματα, έχουμε υποχρέωση να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή. Είναι χρέος προς τα παιδιά μας και ελάχιστη τιμή προς τους προγόνους μας και την ιστορία. Μεγάλο βάρος πέφτει και στους Θρακικούς Συλλόγους. Η θρακιώτικη παράδοση, που την υπηρετούν με θέρμη, πρέπει να πατάει γερά πάνω στην ιστορική μνήμη, αλλιώς θα καταντήσει στοιχείο φολκλόρ σε επετειακές εκδηλώσεις.Το 1919, το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέδωσε από την Κωνσταντινούπολη την «Μαύρη Βίβλο Διωγμών και Μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού».


Μηχανή του χρόνου
Βικιπαίδεια
Μαχητής