Εσείς όπου τον είδετε ψηλά στα κορφοβούνια,σταυραϊτοί και πέρδικες, ξυφτέρια, χελιδόνια,ελάτε να του στήσετε τραγούδι μοιρολόγι.Τον Κατσαντώνη πιάσανε, κλάψτε πουλιά μου, κλάψτε.
Ένας παπάς τον πρόδωκε! Μαχαίρι να του γένειη κοινωνιά που τὄβαψε τ’ αφορεσμένο στόμα,θηλιά κι αστρίτης στο λαιμό τ’ άγιο του πετραχήλι,να μη βρεθεί πνεματικός να τον ξεμολογήσεικι αγαπημένα δάχτυλα τα μάτια να του κλείσουν!
Ένας παπάς τον πρόδωκε! Μαχαίρι να του γένειη κοινωνιά που τὄβαψε τ’ αφορεσμένο στόμα,θηλιά κι αστρίτης στο λαιμό τ’ άγιο του πετραχήλι,να μη βρεθεί πνεματικός να τον ξεμολογήσεικι αγαπημένα δάχτυλα τα μάτια να του κλείσουν!
Το γκαρδιακό τ’ αδέρφι του, ο Γιώργος ο Χασώτης,έξυπνος ακουρμαίνεται, κοιμάτ’ ο Κατσαντώνης.Η ευλογιά τον έψησεν, η θέρμη τον ανάφτει.
—Ξύπν’, αδερφέ μου, ξύπνησε στον ώμο να σε πάρω·πλακώσανε οι λιάπηδες και θα μας πιάσουν σκλάβους.
—Τρέχ’, αδελφέ μου, γλίτωσε, μη με ψυχοπονιέσαι.Κι αν μ’ αγαπάς και πιθυμάς να πάω φχαριστημένος,κόψε μου το κεφάλι μου μη μου το πάρ’ ο Αράπηςκαι φέρ’ το πάνω στ’ Άγραφα, και διάλεξ’ ένα βράχοκαι δώστου το να το φορεί, κορφή του να το κάμει,
να το φορεί, να το βαστά σαν περικεφαλαία.Έλ’, αδερφέ μου, γλήγορα, γλήγορα να με κόψειςνα πάγω κει ψηλά ψηλά, να φύγω δώθε μέσα,να ’ρχονται μαύρα σύγνεφα, να ’ρχοντ’ αστροπελέκιανα μου θυμάνε το καπνό, να μου θυμάν τη λάμψη
του τουφεκιού μου π’ ορφανό στα χέρια σου θα μείνει.Να τ’ αγαπάς, να το φιλείς, να το ’χεις σαν αδέρφι.
Ο Γιώργος εκατάλαβε πως τ’ ανεβαίν’ η θέρμη,τον άρπαξε στον ώμο του κι απ’ τη σπηλιά πετιέται.Επήρε τον ανήφορο, στο ξάγναντο προβαίνει,
εξήντα βλέπει Τσάμηδες που τον εκυνηγούσαν.Κάθε φορά που σίμωναν, έσταινε μετερίζιτου Κατσαντώνη το κορμί κι άδειαζε τ’ άρματά του.Χαρά στη μάνα πὄκαμε παιδιά τέτοια λιοντάρια!Έτσι κυνηγηθήκανε τα δυο πιστά τ’ αδέρφια,
όσο που βγήκε ο αυγερινός κι αχνίσανε τ’ αστέρια.Τότε λαβώθηκε βαριά ο Γιώργος στο ποδάρι,και τους επιάσαν ζωντανούς, στα Γιάννινα τους φέραν.
εξήντα βλέπει Τσάμηδες που τον εκυνηγούσαν.Κάθε φορά που σίμωναν, έσταινε μετερίζιτου Κατσαντώνη το κορμί κι άδειαζε τ’ άρματά του.Χαρά στη μάνα πὄκαμε παιδιά τέτοια λιοντάρια!Έτσι κυνηγηθήκανε τα δυο πιστά τ’ αδέρφια,
όσο που βγήκε ο αυγερινός κι αχνίσανε τ’ αστέρια.Τότε λαβώθηκε βαριά ο Γιώργος στο ποδάρι,και τους επιάσαν ζωντανούς, στα Γιάννινα τους φέραν.
Και μιαν αυγή στον Πλάτανο, που από μικρό κλωνάριεχόντρυνε κι επλάτυνε, βυζαίνοντας το γαίμα,
την ώρα τους την ύστερη, βαριά σιδερωμένατου Βάλτου, του Ξερόμερου τα δυο θεριά προσμένουν.Χίλιων λογιώνε σύνεργα, δαυλιά, σφυρί κι αμόνισκόρπια στο χώμα βρίσκονται κι εκείνοι τα τηράνε.Ο Γιώργος σαν κι εδάκρυσε για το γλυκό του αδέρφι.
Του Κατσαντώνη μια ματιά, κι εστρέφεψε το δάκρυ.
την ώρα τους την ύστερη, βαριά σιδερωμένατου Βάλτου, του Ξερόμερου τα δυο θεριά προσμένουν.Χίλιων λογιώνε σύνεργα, δαυλιά, σφυρί κι αμόνισκόρπια στο χώμα βρίσκονται κι εκείνοι τα τηράνε.Ο Γιώργος σαν κι εδάκρυσε για το γλυκό του αδέρφι.
Του Κατσαντώνη μια ματιά, κι εστρέφεψε το δάκρυ.
Κι εκεί που διηγούντανε τονα τ’ αδέρφι στ’ άλλοτα περασμένα νιότα τους, την κρύα τη βρυσούλα,το φόβο του Αλήπασα, του Γκέκα τη λαχτάρα,έξαφν’ αστράφτ’ ένα σπαθί και γέρν’ ένα κεφάλι:
«Χριστός ανέστη, πλάκωσα!» φωνάζ’ ο Κατσαντώνηςκι ένα φιλί, στερνό φιλί από μακρά τού ρίχνει.
«Χριστός ανέστη, πλάκωσα!» φωνάζ’ ο Κατσαντώνηςκι ένα φιλί, στερνό φιλί από μακρά τού ρίχνει.
Μες στα κλαριά του πλάτανου, μες στα χλωρά τα φύλλασα να ’ταν στο λημέρι της, εκρύφτηκ’ η ψυχή του,κι εκοίταζε τον αδερφό που τονε μαρτυρεύουν.
Δυο γύφτοι τον εστρώσανε δεμένονε στ’ αμόνικι αρχίσανε με το σφυρί να τονε πελεκάνε.Σκλήθρες πετάν τα κόκαλα, σκορπάνε τα μελούδια·νεύρα, κομμένα κρέατα σέρνονται σαν ξεσκλίδια,και κειος τηράει τον ουρανό και γλυκοτραγουδάει:
Χτυπάτε, πελεκάτε με,σκυλιά, τον Κατσαντώνηδεν τον τρομάζει Αλήπασας,φωτιά, σφυρί κι αμόνι.
Μιαν ώρα πελεκούσανε, τα χέρια τους δειλιάζουν,
οι γύφτοι βαρεθήκανε και το λαιμό του κόβουν.Ανοιγοκλούσ’ ο λάρυγγας, μαύρο πετά το γαίμακαι μες στον κόκκινό του αφρό, μες στη βραχνή γαργάραμισοκομμέν’ ακούονται του τραγουδιού τα λόγια:
οι γύφτοι βαρεθήκανε και το λαιμό του κόβουν.Ανοιγοκλούσ’ ο λάρυγγας, μαύρο πετά το γαίμακαι μες στον κόκκινό του αφρό, μες στη βραχνή γαργάραμισοκομμέν’ ακούονται του τραγουδιού τα λόγια:
Χτυπάτε, πελεκάτε με,
σκυλιά, τον Κατσαντώνηδεν τον τρομάζει Αλήπασας,φωτιά, σφυρί κι αμόνι.
σκυλιά, τον Κατσαντώνηδεν τον τρομάζει Αλήπασας,φωτιά, σφυρί κι αμόνι.
Ο πλάτανος, σαν ένιωσε στη ρίζα του το γαίμα,αλαίμαργα το ρούφηξε να μη το πιει το χώμα,
κι εστοίχειωσε κι εθέριεψε κι άπλωσε τα κλωνάριατόσο χοντρά κι ατάραγα και τόσο φουντωμένα,που τα ’βλεπ’ ο Αλήπασας τη νύχτα στ’ όνειρό τουκι εφώναζε κι ελάμπαζε μην έλθ’ εκείν’ η μέραπου τα κλαριά του πλάτανου την Πόλη θα πλακώσουν.
κι εστοίχειωσε κι εθέριεψε κι άπλωσε τα κλωνάριατόσο χοντρά κι ατάραγα και τόσο φουντωμένα,που τα ’βλεπ’ ο Αλήπασας τη νύχτα στ’ όνειρό τουκι εφώναζε κι ελάμπαζε μην έλθ’ εκείν’ η μέραπου τα κλαριά του πλάτανου την Πόλη θα πλακώσουν.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ
