Τον Οκτώβρη του '44, τέσσερις μήνες μετά την κτηνωδία, ο Ουκρανός φωτογράφος Ντμίτρι Κέσερ βρέθηκε στο Δίστομο και απαθανάτισε τους εναπομείναντες κατοίκους που προσπαθούσαν να σταθούν στα πόδια τους.Εκεί, μεταξύ άλλων, φωτογράφισε τη μαυροφορεμένη Μαρία Παντσίκα. Η φωτογραφία ξεχώρισε αφού η έκφραση στο πρόσωπο της Μαρίας αποτύπωνε τρομερά τον πόνο της απώλειας, του πόνου και της φρίκης. Δημοσιεύτηκε δίπλα σε άρθρο Γερμανικής εφημερίδας με τίτλο "Τί έκαναν οι Γερμανοί στην Ελλάδα" και λεζάντα που έγραφε "Η Μαρία Παντίσκα ακόμη θρηνεί 4 μήνες μετά τη δολοφονία της μητέρας της από τους Γερμανούς στη σφαγή στο ελληνικό χωριό Δίστομο”.
Ήταν Σάββατο πρωί, στις 10 Ιουνίου του 1944, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην κωμόπολη του Διστόμου, του νομού Βοιωτίας.Μια ειδυλλιακή πατρίδα ήταν αυτός ο τόπος και για τους 1.800 ανθρώπους που ζούσαν μέσα και γύρω από το χωριό. Όμως εκείνη τη μέρα όλα άλλαξαν με κτηνώδη τρόπο.
Στις 10 Ιουνίου δυνάμεις των Ες Ες ξεκίνησαν την πορεία τους προς το χωριό ντυμένοι μαυραγορίτες.Είχαν επιτάξει δύο ελληνικά φορτηγά και χρησιμοποίησαν τα ρούχα, αλλά και τον οπλισμό που βρήκαν για να προκαλέσουν τους αντάρτες. Στην πορεία ενώθηκαν με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς και άρχισαν να σκορπούν τον θάνατο. Σκότωσαν 5 αγρότες και συνέλαβαν άλλους 12. Λίγο αργότερα μπήκαν στο Δίστομο και ξεκίνησαν την αναζήτηση ανταρτών, αλλά και το πλιάτσικο σε σπίτια και μαγαζιά. Όταν τελείωσαν, άρχισαν να κατευθύνονται προς το διπλανό χωριό.Εκεί Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από μια ομάδα 11 ανταρτών του ΕΛΑΣ. Μετά από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη,που κράτησε περίπου 2 ώρες,αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 40 νεκρούς και πολλούς τραυματίες.Στη μάχη χτυπήθηκε κι ο επικεφαλής των δυνάμεων τους. Οι αντάρτες όμως υποχώρησαν γιατί δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους πολυάριθμους άνδρες της Βέρμαχτ. Οι Γερμανοί επέστρεψαν στο Δίστομο και λίγο αργότερα ο επικεφαλής τους ξεψύχησε.Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν.
Υπολοχαγός Χανς Ζάμπελ ''Δεν θα αφήσετε ούτε γάτα ζωντανή» ήταν τα τελευταία του λόγια !''
Οι Γερμανοί υπάκουσαν με υπερβἀλλοντα ζἠλο κι άρχισαν να σκορπούν το θάνατο.Αμέσως εκτελεί 12 ομήρους μπροστά στο Δημοτικό Σχολείο.Κι εδώ αρχίζει η τραγωδία του Διστόμου. Οι κάτοικοι, όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν νωρίτερα από το Διάσκελο, τη μόνη αφύλακτη διάβαση, κλείνονται έντρομοι στα σπίτια τους.Τους έρημους δρόμους του χωριού διατρέχουν εξαγριωμένοι στρατιώτες με εφ’ όπλου λόγχη. Μπαίνουν στα σπίτια, σκοτώνουν, καίνε, σφάζουν και βιάζουν.Απαίσιοι ακούγονται οι θρήνοι και οι οιμωγές αυτών που ξεψυχούν. Νέοι Ηρώδεις οι εκπολιτιστές του Χίτλερ μακελεύουν τα παιδάκια του Διστόμου.Το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Ανάμεσά τους 45 παιδιά και 20 βρέφη. Σε μια περίπτωση, οι σφαγείς σκότωσαν ένα μωρό με την ξιφολόγχη και χάραξαν τον αγκυλωτό σταυρό στο πρόσωπό του.Θα γίνονταν κι άλλα.Μα ήρθε η νύχτα και οι δολοφόνοι φοβήθηκαν και έφυγαν. Τώρα στο χωριό απλώνεται η γαλήνη του Νεκροταφείου για πολλή ώρα.Μα σιγά – σιγά ξύπνησε το Δίστομο. Και τότε ακούστηκαν οι θρήνοι των παιδιών που έρημα κλαίγαν τους γονείς τους και οι γόοι των γερόντων. Ακούγονταν ακόμη και κάποια παράξενα γέλια και τραγούδια αυτών που παραφρόνησαν, μπροστά στη φρίκη που έζησαν. Μέσα στη νύχτα μικρά παιδιά πήραν τους σκοτεινούς δρόμους προσπαθώντας να φτάσουν στα κοντινά χωριά. ‘Ένα καραβάνι παιδιών που γύρευε ένα ανθρώπινο χέρι για να σκουπίσει τα δάκρυα από τα μουτράκια τους και να δώσει απάντηση στο ερωτηματικό: ''Γιατί τους σκότωσαν;''
Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης.Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.Διάφοροι ερευνητές και ιδιαίτερα Γερμανοί, όπως ο ιστορικός Ντίτερ Μπέγκεμαν, Dieter Begemann, κυκλοφορούν νέα στοιχεία για την σφαγή του Διστόμου.Σύμφωνα με αυτά, η μονάδα που ανέλαβε την απάνθρωπη αυτή επιχείρηση ήταν η 4η Μεραρχία Τεθωρακισμένων (PANZER) Γρεναδιέρων της Αστυνομίας των S.S. O Tεό που αναφέρεται ως αξιωματικός, πιθανότατα ήταν ο διερμηνέας τους και διερευνάται και η καταγωγή του.
Αφήγηση γυναίκας που σώθηκε της σφαγής:
''Αντίκρισα στη μέση του σπιτιού την αδελφή μου ανάσκελα, γυμνή από τη μέση και κάτω. Το φουστάνι της ήταν γυρισμένο προς τα πάνω και σκέπαζε το σχισμένο και κομματιασμένο στήθος της, το πρόσωπό της ήταν παραμορφωμένο, όλο το σώμα της κατακομματιασμένο. Μα το χειρότερο και φρικαλεότερο θέαμα ήταν, όταν από τη στάση του σώματός της κατάλαβα ότι οι Γερμανοί είχαν βιάσει το άψυχο κορμί της. Δίπλα της βρισκόταν το τεσσάρων μηνών κοριτσάκι της λογχισμένο, με σπασμένο το κεφαλάκι του, και στο στόμα του είχε τη ρώγα του στήθους της μάνας του που είχαν κόψει εκείνοι οι κανίβαλοι. Το άλλο κοριτσάκι της, η 6χρονη Ελένη, βρισκόταν στο κατώφλι του σπιτιού μέσα σε μια λίμνη αίματος με βγαλμένα τα σπλάχνα του. Το είχαν ξεκοιλιάσει με μαχαίρι. Το αγόρι της, τον 3χρονο Γιάννη, το βρήκα νεκρό στην αυλή με λιωμένο κεφάλι''.
Ο 87χρονος σήμερα Γιάννης Μίχας μιλάει για τον παπα-Σωτήρη και συγκινημένος επιβεβαίωσε την άγνωστη ιστορία του:
''Τον παπα-Σωτήρη τον γνώριζα πολύ καλά, γιατί εγώ ήμουνα από μικρό παιδί παπαδάκι στην εκκλησία αναφέρει'', ανασύροντας από τη μνήμη του τα φρικιαστικά γεγονότα των ημερών.Ηταν ένας εξαιρετικός άνθρωπος.Ηταν αρκετά χρόνια ιερέας εδώ στο Δίστομο. Ηταν γέννημα θρέμμα του χωριού. Με έπαιρνε μαζί του για να τον βοηθήσω, όταν λειτουργούσε και πάντα μου έδινε χαρτζιλίκι για τον κόπο μου.Στη συνέχεια ο κ. Μίχας θυμάται τις συγκλονιστικές στιγμές από την ημέρα της σφαγής: Ο πατέρας μού είχε πει να πάω στα χωράφια να μαζέψω φρύγανα. Ευτυχώς για μένα, οι Γερμανοί δεν πέρασαν το πρωί. Εκεί με συναντά ένας και μου λέει : Γιαννάκο, πού πας, θα σε σκοτώσουν οι Γερμανοί!Πήγα στον παππού μου και κάθισα εκεί δύο μέρες. Οπως μου έχει πει η μάνα μου, οι γυναίκες εκείνα τα χρόνια είχαν εικονοστάσι στα σπίτια. Ετσι και στο δικό μας. Είχαμε το καντηλάκι και κάτι αβγά κόκκινα που κρατάγαμε από το Πάσχα. Μόλις οι Γερμανοί είδανε τα κόκκινα αβγά, πήρανε τον πατέρα μου και τον ξεκοιλιάσανε στην πλατεία μπροστά από ένα καφενείο, μαζί με 218 άτομα. Αγρια πράγματα, ξεκληρίσανε ολόκληρες οικογένειες.Θυμάται τον παπα-Σωτήρη γεμάτο δάκρυα να παρακαλά τους θηριώδεις χιτλερικούς Γερμανούς να αφήσουν ελεύθερο το ποιμνιό του.Οι ναζι προσπειούνταν πως πείσθηκαν αλλά αθέτησαν την υπόσχεσή τους γελώντας. Και όχι μόνο τους σκότωσαν,αλλά έβγαλαν και τα μάτια του π. Σωτήρη, του έκοψαν το κεφάλι και σκότωσαν το μόλις δύο ετών κοριτσάκι του''
Ο Μίκης Θεοδωράκης λέει:
''Ηταν ένας αξιωματικός της Χωροφυλακής και περιγράφει την εξής σκηνή. Οι Γερμανοί μπήκανε στο σπίτι του παπά, ο οποίος είχε σύζυγο, μια 18χρονη κόρη και άλλα παιδιά. Εγδυσαν τον παπά και την κόρη του. Ολοι οι άλλοι ήταν εκεί. Εκοψαν τα στήθη της κόρης και τα έβαλαν στο στόμα του πατέρα, έκοψαν τα γεννητικά όργανα του πατέρα και τα έβαλαν στο στόμα της κόρης. Μπροστά στην οικογένεια ύστερα τους σκότωσαν''
Ελένη Σφουντούρη (επέζησε ως 12χρονο κορίτσι, μόνο και μόνο επειδή οι στρατιώτες δεν την πήραν είδηση)
''Έβγαλαν όλους έξω από το σπίτι, με αυτόματα τους σκότωσαν, το μυαλό της μητέρας μου πιτσίλισε τον δρόμο.Την βρήκε η γιαγιά μου'' θυμάται με έντονη συναισθηματική φόρτιση.
Οι μαρτυρίες για τις φρικαλεότητες στο Δίστομο δεν έχουν τέλος.
Ενα από τα μεγαλύτερα πολεμικά εγκλήματα που προκάλεσαν διεθνή κατακραυγή και βύθισαν την Ελλάδα στο πένθος. Οι Ναζί ξεκλήρισαν ένα ολόκληρο χωριό. Έσφαξαν όλο το Δίστομο. Ένα μνημείο στέκεται εκεί για όσους έπεσαν άδικα. Από μωρά μερικών μηνών μέχρι γέρους. Τώρα οι υμνητές τους βρίσκονται εντός της Βουλής των Ελλήνων.
Ο Γ. Ρίτσος αφιερώνει ένα επίγραμμα στο Δίστομο:
''Εδώ’ ναι το πικρό το χώμα του Διστόμου./ ώ εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να προσέχεις./ Εδώ πονά η σιωπή, πονάει η πέτρα κάθε δρόμου/ κι απ’ τη θυσία κι απ’ τη σκληρότητα του ανθρώπου./ Εδώ μια στήλη απλή, μαρμάρινη, όλη κι όλη/ με ονόματα σεμνά, και τη Δόξα τα ανεβαίνει/ λυγμό λυγμό, σκαλί – σκαλί, μεγίστη σκάλα''
Η Ελλάδα έχει την τιμή και υπερηφάνεια να είναι η πρώτη χρονικά χώρα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που όχι μόνο αντιστάθηκε, αλλά και νίκησε στο πεδίο της μάχης τις φασιστικές ορδές του ''Χαλύβδινου Συμφώνου''. Σε ετούτο το χὠμα και σε τούτα τα βράχια γράφτηκαν οι χρυσές σελίδες της ιστορίας και του ηρωισμού της Απλοί άνθρωποι πήραν τα όπλα και με τις θυσίες του έστειλαν παντού το ''μήνυμα'' της ελευθερίας. Οι εχθροί μας ηττημἐνοι ουδέποτε το ξέχασαν.Προσπαθούσαν πάντα να κάμψουν το φρόνιμα μας. Μάταια όμως! και σήμερα που ξημέρωσε η 10η του Ιουνίου, στρεφόμαστε προς το Δίστομο, έναν τόπο μαρτυρίου και πόνου, όπου η Ελλάδα ''βροντοφώναξε'' πως τούτες οι πέτρες που γέννησαν την ελευθερἰα, δεν δύναται να ζήσουν σκλαβωμένες.
''Το ολοκαύτωμα του Διστόμου υπήρξε μία από τις χειρότερες ωμότητες ολόκληρου του πολέμου'', σημειώνει ο ιστορικός Mark Mazower, ενώ ο George Werhly κάνει λόγο για "σκηνές φρίκης και σαδισμού".76 χρόνια μετά.. Κανείς δεν ξεχνά το μαρτυρικό χωριό, το τοπίο φρίκης και πόνου, ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα του φασισμού. 76 χρόνια μετά και εξακολουθούμε να θυμόμαστε και να ανακαλούμε τις θηριωδίες του ναζισμού.Και σίγουρα θα τις θυμόμαστε και θα τις ανακαλούμε για πάντα.
Στην αρχαιότητα το Δίστομο λεγόταν Άμβροσσος ή Άμβρωσσος και ανήκε στην Φωκίδα. Η Άμβροσσος ήταν μία από τις πόλεις, που κατέστρεψε ο περσικός στρατός του Ξέρξη στο πέρασμά του από την Φωκίδα. Ξεθεμελιώθηκε το 346 π.Χ. από το Φίλιππο Β΄ τον Μακεδόνα κατά τον Ιερό πόλεμο και γκρεμίστηκε το διπλό τείχος της πόλης, το οποίο επαναχτίστηκε λίγο πριν από τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και το 198 π.Χ. κυριεύτηκε από τους Ρωμαίους με αρχηγό τον Φλαμινίνο.Από ενεπίγραφη πλάκα του 3ου αιώνα μ.Χ. μαθαίνουμε, ότι στην Αμβρυσσό γίνονταν κάθε τετραετία γυμναστικοί και ιππικοί αγώνες. Έχει βρεθεί μία αναθηματική επιγραφή στο Κορύκειο Άνδρο του Παρνασσού, που αναγράφει το όνομα ενός Αμβρύσσιου. Συγκεκριμένα αναφέρει «ΕΥΣΤΡΑΤΟΣ ΑΛΚΙΔΑΜΟΥ ΑΜΒΡΥΣΙΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΠΟΛΟΙ ΠΑΝΙΝΥΜΦΑΙΣ», σε βάση μαρμάρινη και σε δυο αγγεία πήλινα για την αφιέρωση του σπηλαίου.Επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η περιοχή δέχτηκε επιδρομές από Γότθους, Ούννους και Σλάβους. Μετά την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 μ.Χ. κυριάρχησαν στην περιοχή οι Φράγκοι, οι Ενετοί, οι Καταλανοί και τέλος οι Τούρκοι. Είναι από τα λίγα μέρη της περιοχής που πέρασαν αδιάλειπτα στην ιστορία χωρίς ερήμωση.Κατά την Επανάσταση του 1821 στο Δίστομο έγιναν δύο μάχες.Επίσης, στρατευμένοι από το Δίστομο συμμετείχαν στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913 και στη Μικρασιατική εκστρατεία 1921-1922.Και η ιστορία αυτού του πολύπαθου τόπου έκλεισε με την πιο αιματηρή σελίδα της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας. Και δεν είναι άλλη από την Σφαγή του Διστόμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.